hazır beton

Beton;
1. 0-7 mm dere kumu,
2. 0.7 mm kırma kum,
3. 7-15 mm orta agrega,
4. 15-25 mm iri agrega,
5. Çimento (PKÇ 32,5-PÇ 42,5)
6. Katkı ve
7. Sudan
Meydana gelmektedir.
Hazır betonun birim hacmi sıkıştırılmış betonun 1 m3 ‘dür. Yani kısaca hazır betonun birimi m3 ‘dür.
Hazır betonlar basınç mukavemetlerine göre on sınıfa ayrılır:
No Açıklama Mm2 BS
1 Basınç Mukavemeti 14 N/mm2 (BS 14)
2 Basınç Mukavemeti 16 N/mm2 (BS 16)
3 Basınç Mukavemeti 18 N/mm2 (BS 18)
4 Basınç Mukavemeti 20 N/mm2 (BS 20)
5 Basınç Mukavemeti 25 N/mm2 (BS 25)
6 Basınç Mukavemeti 30 N/mm2 (BS 30)
7 Basınç Mukavemeti 35 N/mm2 (BS 35)
8 Basınç Mukavemeti 40 N/mm2 (BS 40)
9 Basınç Mukavemeti 45 N/mm2 (BS 45)
10 Basınç Mukavemeti 50 N/mm2 (BS 50)

Bu tesiste 35 N/mm2 dahil olmak üzere betonlar üretilmektedir. Ancak tesisin 50 N/mm2 beton üretmek için TS’den yetki belgesi bulunmaktadır.
Bu tesiste orta akışkanlaştırıcı katkı kullanıldığı için K4 kıvamında piyasaya beton üretilmektedir. Bilindiği gibi katkının amacı su çimento oranını düşürerek hem akıcı bir beton elde etmek hem de mukavemeti yüksek seviyelere çıkartmaktır. Beton santralinden kuru bir şekilde transmiksere yüklenen malzeme, santralcinin vermiş olduğu reçetenin üzerindeki su miktarını inşaat mahallinde malzemeye karıştırarak ve katkıyı ekleyerek ortalama 6 dakika karıştırarak beton homojen hale getirilir. Pompalı dökülecek ise serbest çıkartılarak kolona, kirişe, tablaya yada temele dökülür.
Buradaki en önemli iş inşaat sahibine düşmektedir. Çünkü beton vibratörle sıkıştırılmazsa, ihmal edilirse boşluklar meydana gelir. Buda betonun mukavemetini azaltır. Hafif bir yer sarsıntısında bile binanın çok fazla zarar görmesine neden olur.
Betonun kalitesini kontrol etmek için inşaatlardan numuneler alınır. BS 20 ve daha düşük beton sınıflarında her 150 m3 bir parti, BS 25 ve daha yüksek betonlarda günlük imalatı her 75 m3 ‘ü bir parti olarak numune takımı oluşturulur. Numune takım sayısı beton cinslerine göre değişmektedir.
Numune transmiksek şoförünün betonu hazır hale getirdikten sonra transmikser oluğundan boşaltılan betonu ilk %15’den sonra ve son %15 ‘den önce önce standartların gerektirdiği şekilde alınır.
Numune alabilmek için ilk önce numunecide slamp takımının bulunması gerekmektedir. Slamp takımı; Slamp hunisi, cetvel, şişleme çubuğu, kürek, çekiç, mala’dan oluşur.
El arabasına bir miktar beton doldurulur. Slamp tepsisinin üzerine ıslatılmış slamp hunisini koyarak ve huninin sağlı sollu tarafındaki çıkıntılarına ayaklarını basarak el arabasindeki betonu huninin 1-3’ü kadar doldurulur. Daha sonra şiş vasıtasıyla 25 defa vurarak beton sıkıştırılır ve bu hareket iki defa daha tekrarlanarak huni doldurulur. Üzeri mala ile düzeltilir. Huninin kenarından tutularak 5 saniye içerisinde huni tepsiden ayrılır. Huni ters çevrilir, cetvel yardımıyla betonun kıvamı ölçülür. Betonun kıvamı 21 cm çıkmıştı. Bunun anlamı K4 kıvamında bir beton olduğudur. K4 TS standartlarında 16 cm çökme değerinden yüksek betonlar için kullanılır.
Tepsideki beton tekrar el arabasına konarak mala yardımıyla homojen hale getirilir. Hazırda yağlanmış duran kalıplara (15 x 15 x 15) iki defada doldurulur. Çekiç yardımıyla beton sıkıştırılır. Mala yardımıyla üzeri düzeltilir.
Hangi inşaattan alındığını belgelemek için betonun üzerine firmanın kağıdı yapıştırılır. Bu kağıtta numune tarihi, beton sınıfı, slamp, müşteri adı, alındığı saat, araç no ve hangi tesisten nakledildiği yazılır. 24 saat geçmeden bu kalıplar inşaattan alınarak laboratuar içerisinde bulunan kür havuzuna konur. Burada suyun ve ortamın sıcaklığı önemlidir. Ortam sıcaklığı ortalama 27 0C, suyun sıcaklığı ise 23 0C olmalıdır. Havuzda saklanan numuneler firma tarafından 3, 7, 28 gün aralıklarıyla kırılmaktadır. Günü gelen numuneler havuzdan çıkartılarak 5 saat kadar normal ortamda bekletilir ve pres makinesi yardımıyla kg/cm2 yada N/mm2 cinsinden kırılır. Her beton cinsinin mukavemet değeri farklıdır.
Örneğin BS 14 cinsi bir betonun 28 günlük taşıyacağı yük yeni TSE 500 Standartlarına göre 160 + 10 = 170 ‘den az olmamalıdır. 1 m3 beton 1.750 –1.850 kg. agregadan oluşmaktadır. Beton cinslerine göre miktar değişmektedir. Bu sayıda kullanılacak çimentonun miktarına göre değişim göstermektedir. Toplam 1m3 beton 2.300-2.400 kg’dan oluşmaktadır. Beton karışım hesabını yapabilmek için üretimde kullanılacak agregaların ve çimentonun özgül ağırlığını bilmek şarttır. Agreganın özgül ağırlığı agreganın kökeni hakkında bize fikir verir. Aynı şekilde beton karışım hesabında birim ağırlığının bilinmesinin özellikle beton üretiminde agregaların hacim esasına göre ölçülmesine gerek vardır. Eğer bir agreganın birim ağırlığı ve özgül ağırlığı düşük ise bu malzemenin hazır betonda kullanılması sakıncalıdır.
Örneğin: Agregada kil veya silt’in çok miktarda bulunması betonun su ihtiyacını artıracağından mukavemeti olumsuz yönde etkiler. Yine aynı şekilde agrega tanesinin yüzeyine yapışan ince taneli malzeme agrega ile çimento hamuru arasındaki aderansı zayıflatabilir ve sonuçta betonun mukavemeti önemli oranda düşebilir.
Bir karışım hesabında aşağıdaki bilgilerin bulunması gerekir:
1. Elek analiz sonuçları,
2. Özgül ve birim ağırlık,
3. Malzemenin ıslaklığı yada su emme durumu,
4. Çimento cinsi 28 günlük dayanımı,
5. Üretilecek betonun çökme değeri.