kişisel yapılar kuramı

george kelly tarafından geliştirilen kuram.

kelly geliştirmiş olduğu kuramında ego, duygu, pekiştireç, dürtü, motivasyon gibi temel kavramları kullanmamıştır. kuram tamamen klinik psikoloji alanı için tasarlanmıştır.

kelly’e göre insan davranışı hem gerçekliğe hem de insanların gerçeklik algısına dayanmaktadır. evrenin gerçek olduğu ancak insanların bunları değişik yollarla yorumladığı görüşünü savunmaktadır. bu nedenle insanların kişisel yapıları ya da olayları kavrama ve açıklama becerileri onların davranışlarını yordamada kilit rol oynadığını söyler.

kelly’e göre hepimiz birer bilim insanı gibiyizdir. hayatımızda olup biten her şeyle ilgili sürekli hipotezler üretir bunları denencelerle sınar ve gerçeğe uygunluğunu ölçeriz.

peki kişisel yapılar kuramı tam olarak nedir?

insanlar birbirlerinden farklı bilgi işleme biçimlerine sahip olduklarını ve kişisel farklılıkların insanların bu bilgi işleme süreçlerindeki farklılıklarından ileri geldiğini söyler.

tüm insanların sürekli olarak dünyaya ilişkin kendi görüşlerini oluştururlar. kelly, insanların kendi dünyalarıyla ilgili gerçeklikle başa çıkmak için geliştirdikleri saydam kalıplar ve şablonlara baktıklarını savunur. bu bilişsel yapıları da kişisel yapılar olarak adlandırmaktadır.

‘’kişisel yapıyı anlamak için şu soru sorulabilmektedir: kişi hiç tanımadığı birini ilk defa gördüğünde öncelikle neye dikkat eder’’. akla gelen ilk cevaplar kişinin olayları ve kişileri değerlendirirken kullandığı yapılardır.

örneğin iki yakın öğretmen arkadaşın aralarına katılan bir diğer öğretmen hakkında farklı düşünmeleri ve davranmaları, yapılandırma biçimlerindeki farklılıktan ileri gelmektedir. bununla birlikte öğretmenlerimiz başka insanlarla tanıştığında da başka ortamlarda bulunduğunda da insanlarla etkileşime girme şekilleri ve verdiği tepkiler birbirinden farklı olmaya devam edecektir.

‘’kelly, kişisel yapılardaki bireysel farklılıkları ölçmek için dağarcık-ızgara tekniğini geliştirmiştir. bu teknikte test uygulananlar, yaşamlarındaki insanlardan oluşan bir liste oluşturur ve insanları çeşitli sınıflara ayırır. bu işlem sayesinde terapistler danışanlarının dünyayı anlamlandırmak için kullandıkları yapıyı anlarlar.’’

ayrıca kelly’e göre bazı yapıları diğerlerinden daha çok kullanırız mesela benim için yeni tanıştığım kişinin zeki olup olmadığını bilmek önemli bir bilgi iken senin için zekam bir ölçüt değilken önemli olan benim fiziki görünüşüm olabilmektedir.

kelly, kuramıyla birlikte terapistlere danışanlarına yardımcı olabilmelerinin en iyi yolunun, danışanların yapılandırma sistemlerini anlamaları olduğunu belirtmiştir. kelly’e göre yapılandırma sistemimizi ne kadar iyi anlarsak, başkasıyla iyi geçinme olasılığımız artar.

peki psikolojik sorunlar nasıl oluşur?

kelly, insanların psikolojik sorunlar yaşamasının nedeninin yapılandırma sistemlerindeki arızalardan kaynaklandığını öne sürer. temelinde kaygının yattığına inanmıştır. kişisel yapı kuramı içerisinde geleceği kestiremediğimiz zaman kaygı ortaya çıkar. esas sorun yapılandırma sistemlerimizin mükemmel olmamasıdır. bazı nedenlerden dolayı yapılandırmamız olayları kestirmede başarısız olabilir. sağlıklı insanlar, eski ve yetersiz yapıları yerine sürekli yeni yapılar oluşturur. yapılandırma sistemlerimizin yetersiz kalmasının nedeni çoğu zaman deneyim eksikliğidir.