ikinci meşrutiyet

102 yıl önce bu ilan edilmiştir.

15 nisan 1923'e kadar seçimlerle seçilen insanların yönetmesini sağlamış yönetim. daha sonrasını biliyorsunuz. bir daha seçimler açık oy gizli tasnif metoduyla olsa bile 1946'ya kadar yapılmadı. adam gibi seçim diyebileceğimizin ilki 1950 yılında. yani 27 sene süren bir dikta rejimi.

hürriyet kahramanı, şehid-i ala gazai namdar enver paşa'nin ünlendiği devrimin adı...

bu başlık altına yazan suserların "acaba neydi bu" diye kendilerine sorup vikiped'de şöyle bir göz gezdirdikten sonra entryleri buraya sıraladıkları ve/veya sıralayacakları meşrutiyettir. evet tarihini bilmeyen ve de okumayan bir nesil yetişiyor.

1908-1913 arasında türkiye tarihinin en özgür döneminin yaşanmasına sebep olan hadise. işçi hareketleri, sol-sosyalist partiler, feminizm, her türlü etnik/dinsel azınlığın kendini rahatça ifade edebildiği bir ortam, matbuatta kelimenin tam anlamıyla bir patlama, daha neler neler.

devrim itici gücünü ise rumeli ve makedonya'da ittihat ve terakki, doğu anadolu da ermeni devrimci federasyonu, daha iyi bilinen adıyla taşnaklar teşkil etmişti. ittihatçı taşnak ittifakı 1912'lere kadar da devam etti. balkan savaşları ve arkasından hızla ırkçı türkçülüğe savrulan ittihatçı diktatörlük bu bayram havasını tamamiyle zehirledi.

Taşnaklar, meşrutiyet çatısı altında Osmanlıyı bölmeye çalışmaktaydı. Hürriyet umurlarında değildi. Bir nevi günümüz pkk siyasal uzantıları (zırt pırt adları değiştiğinden, dep, hep, hadep, emep, dpt, bdt, zartmep, zurtmep) gibi düşünebilirsiniz. Zaten Abdulhamit de bu tür haşarat oluşumlar yüzünden meşrutiyete bu kadar karşıydı. Tamam, tek sebep daşnak (aslında daşnaktır, taşnak değil) partisi değildi ama önemli bir etkisi vardı.

2.abdulhamitin şu sözü söylemesine neden olmuştur.
-tam kırk yıl avrupa devletlerinin birbirine düşmesini bekledim , onlar birbirine düştü ama ben zindandayım.

1908'li yıllarda ilan edilmiş ikinci meşruti yönetim, 2.Abdulhamit'in de sonu olmuştur, o dönemde 20' nin üzerinde siyasi parti vardı, çoğulculuk ve demokrasi adına, daha sonraları cumhuriyetle birlikte 1950 yılına kadar tek parti , acaba ileri mi gitmişiz yoksa geri mi? diye düşündüren bir soru.

halihazırda bugünde tartışılan; giyim-kuşam, türban, kendi dilinde eğitim, ibadet hürriyeti gibi kavramları daha 100 yıl öncesinden türk politik yaşantısına sokan, demokrasimizin kilometre taşlarından birisidir. o dönemlerde kimi yazarlar; "kadınlar açık giyinmeli ancak fazla masraf yapmamalı" der. arnavutluktaki kimi din görevlileri de, "ezanlarının, hutbelerinin arnavutça okunması" konusunda onay alırlar. bugün bakıyoruz da; bunları hala tartışıyoruz, o gün kabullenilen şeyler bugün dillerde.

osmanlı rejimini sınırlı(anayasal) monarşi haline getirmiştir. yapısı itibariyle aslında bu dönemde osmanlı demokratiktir. yasama yetkisi halkın temsilcileri olan yasama organında, yürütme yetkisi hükümettedir. padişah gerek yasama gerek yürütmede semboliktir. amma ve lakin; bu rejim kısa süre sonra ittihat ve terakki diktatörlüğüne dönüşmüştür. her seçimde bunların baskıları söz konusudur. böyle demokrasi mi olur olmaz tabi..

23 temmuz 1908 de ittihad ı osmaniye ve osmanlı hürriyet cemiyetlerinin birleşmesi istibdat dönemi artan toprak kayığları muhalefet cephesinin güçlenmesi gibi unsurlar nedeniyle anaysal bir arayış içinde jön türklerinde etkisiyle vuku bulmuştur.
ittihatçıların başında resneli niyai bey bulunmaktaydı.ayrıca kendisine enver bey de katılmıştır.2. abdülhamid döneminde gerçekleşmiş bir anayasal arayış düzenlemeleridir. yinede beraberinde toprak kayıpları yaşatmıştır.

Osmanlı Anayasası'nın, 29 yıl askıda kaldıktan sonra, 24 Temmuz 1908'de yeniden ilân edilmesiyle başlayan ve 6 Kasım 1922'de Osmanlı Devleti'nin tasfiyesiyle sona eren dönemdir.

ilkine göre meşrutiyet kavramının genişletildiği ve tam meşrutiyete geçildiği dönemdir.
ittihat ve terakki'lerin büyük baskıları sonucu olmuştur.
orduda siyasetin en etkin olduğu dönemdir.

şu zamanda daha çok kpss'ye hazırlananların aklına gelen dönemdir.

birincisi çok tutunca 2.abdulhamit'in halkı kırmayıp " Meşrutiyet köpeğiniz olsun sizi mi kırıcam" diyerek ilan ettiği yonetim şekli.

109 sene önce bugün ilan edilen türk milleti'nin özgürlüğe adımı.

ittihatçılar ölmez.
görsel

çok yaşa mahmut şevket paşa.
bin yaşa kahraman enver paşa.
çok yaşa komitacı dedem resneli niyazi.
var ol selanikli doktor nazım(tütüncü yakub).
çok yaşa ohrili eyüp sabri.
var ol fedai yakub cemil, kuşçubaşı eşref...

ve niceleri.
cavid bey ve rahmi bey.
talat ve cemal paşalar.
filibeli hilmi,
bahattin şakir,

kahramanlar kahramanı süleyman askeri,
ve ilanihayet kalbimizin en nadide köşesinde sevilecek, aziz hatırası diri tutulacak olan şanlı başbuğ mustafa kemal...

23 temmuz özgürlük ve meşrutiyet bayramımız kutlu olsun.
onlar yine gelecek.
selanik'ten, manastır'dan, işkodra'dan, resne'den, ohri'den yeniden gelecek.
hareket ordusu türk'ün gözyaşını dindirecek yeniden...

şunu dinleyin;
https://www.youtube.com/watch?v=wAxOZBw6vJ8

dur hadi bunu da dinleyin üstüne;
https://www.youtube.com/watch?v=J1N73Hmvq8E

özgürlük devrimi'dir.

tiranlığa son vermiştir.

Meşrutiyet döneminde bir okul ve arkasında resneli niyazi bey tablosu.

görsel

unutturulmak istenen yüce devrim.
23 temmuz 1908.

türk milletinin özgürlüğe ve milli egemenliğe attığı kutlu bir adımdır.
birinci meşrutiyete kıyasla meşrutiyet kavramının genişletildiği ve tam meşrutiyete geçildiği dönemdir.
ittihat ve terakki'nin büyük baskısı sonucu yaşanmıştır.

cumhuriyetimizin temellerinin atıldığı olaylardan biridir.
büyük millet meclisi meşrutiyet ile kavuştuğumuz meclis-i mebusan'ın kapatılması sonucu açılmıştır.
kısacası büyük millet meclisi meclis-i mebusan'ın devamı niteliği taşımaktadır.

bu devrimin en önemli kahramanlarından birisi de enver paşa'dır.
ikinci meşrutiyetle birlikte türkiye cumhuriyeti'nin kuruluşunda devlete şeklini de verecek olan türkçülük devlet ideolojisi olarak benimsenmeye başlanmıştır.

2.meşrutiyet demokratikleşmedir.
2.meşrutiyet monarşiye baş kaldırmadır.
2.meşrutiyet meclistir, meclis-i mebusan'dır.
2.meşrutiyet anayasadır, kanun-i esasi'dir.
2.meşrutiyet milli egemenlik, milli idare ve,
türk milletinin ta kendisidir.

görsel

Eğer Türkler ikinci Meşrutiyet dönemini yaşamasaydı, vatan ve millet kavramları yaygınlaşamayacaktı. Memleket ve halk padişahın malı olarak kalacaktı. Halk, hâlâ “Haşmetmeapları en iyisini bilir; onun hikmetinden sual olunmaz’ diye düşünecekti.

Bu şartlar altında bir milli mücadele mümkün olmazdı. Büyük ihtimalle bugün ortada bir Türkiye Cumhuriyeti olmaz ve Türkiye Ortadoğu’da ancak bir krallık olabilirdi.

'Bir Kimlik Peşinde Türkiye', feroz ahmad..

Demokrasi serüvenimizin gerçek manada başladığı dönemdir.

Tbmm'mizin öncülü olan meclis-i mebusan'a da selam olsun!

Meclisi mebusan;
1908'den padişahın biricik koruyucusu işgal kuvvetleri tarafından milli yeminimiz olan Misak-ı milli'yi tanıdığı gerekçesiyle kapatılana dek türk halkının temsilcisi olmuştur.

Sizlere de selam olsun;
Hatırlanmayan bağımsızlık ve özgürlük savunucuları,
Padişah ve itilaf kuvvetlerine rağmen misakı milli'yi işgal altındaki istanbul'da tanıyabilmiş yiğitlere!

görsel

ıı. Meşrutiyet kutlaması, Merzifon, 1908.

“Yaşasın Meclis-i Mebusan. Hürriyet Uhuvvet Müsavat Vatan.”

https://www.facebook.com/...5/posts/3524249871034054/

bundan tam 113 sene önce, 23 temmuz 1908...

abdülhamid'in yıllardır süren despot yönetimi, yetkileri sadece kendi elinde toplaması, osmanlı'nın sürekli kan kaybedip küçük düşmesini baskı ve sansür ile halktan gizlemesi, devletin ekonomik ynden iflas etmiş olması, osmanlı'nın tüm gelirlerine dış borçlar ve faizler için el konulması ve tüm bunlara rağmen vatansever sivil ve subayların "parlamenter sisteme geçelim" önerilerinin reddedilmesi artık bardağı taşırmıştı.

meşrutiyete, devrime giden yol elbette birden bire ortaya çıkan bir düşünce, bir fikir değildi.
abdülhamid'in kanuni esasi'yi kaldırıp tüm yetkileri elinde toplaması ile ülke gün be gün kan kaybediyordu.

osmanlı devleti ekonomik olarak iflasını açıklamıştı.
(bkz: osmanlı nın iflasını bilale anlatır gibi anlatmak/#40971319)

sorun tabi ki sadece ekonomi değildi.
ekonomik sorun, mevcut zihniyetin olumsuzluklarından sadece biriydi.
bu millet yoksul milletti, kan kusar, kızılcık şerbeti içerdi gerekirse. ama ekonomiden ziyade siyasi istikrarsızlık ve milletin kanına dokunan olaylar silsilesi ardı ardına yaşanıyordu.

devlet pek çok yeri kaybetmişti.

kaybedilen topraklarda vatanseverler direniş göstermeye çalışıyor, ama abdülhamid buna müsade etmiyor, her seferinde vatanseverleri eziyordu.
(bkz: ikinci abdülhamid balkanlar ve gusinyeli ali paşa/#41793401)

artık işler çığırından çıkmıştı.

daha dünkü yunanistan kalkıp topraklarımızı işgal ediyordu.
neyse ki devletin gücü yunanistan'a yetiyordu, lakin yunanistan'ı savaşta yenmemize rağmen siyasi otorite zafere rağmen taviz veriyordu.
(bkz: yunan ı savaşta yenip teselya ve girit i vermek/#35933810)

devleti yöneten siyasi otoriteye karşı vatansever subayların sesi yükseliyordu.
mutlak iktidarı tekelinde tutan abdülhamid ise darbe paranoyasına tutulmuştu. kendisine darbe yaparlar endişesiyle anadolu'daki ordunun subaylarını merkeze çekmiş, bunların yerine aşiret liderlerini paşa yapmıştı.
(bkz: hamidiye alayları)

yine darbe korkusuyla donanmayı haliç'e zincirlemişti.
(bkz: abdülhamid in haliç te çürüttüğü gemiler)

vatansever subayların tepkisi iyice artmıştı.
ülkenin gidişatının iyi olmadığı dillendirildikçe, abdülhamid baskı ve sansüre daha çok başvuruyordu.

iflas etmiş, siyasi yönden tamamen bitmiş ülkede yabancıların dedikleri oluyordu.
örneğin, masum askerlerimize hakaret eden bir rus paşası için iki askerimiz idam edilmişti.
(bkz: ikinci abdülhamit in mazlum askerlerini astırması)

abdülhamid o kadar çaresizdi ki, kendisine bombalı suikast yapan ve de 26 vatandaşımızın katili olan teröristi bile, yabancıların isteği ile affedip serbest bırakıyordu.
(bkz: abdülhamid in brunson u edward jorris/#40403704)

ülke elden ayaktan düşmüştü.
borç yüzünden fransızlar 3 gemi gönderip midilli'yi işgal ediyor;
(bkz: abdülhamid in borcuna karşılık midilli nin işgali/#44198923)

amerika bir bahane bulup ülkenin en işlek limanlarından biri olan beyrut'a el koyabiliyordu.
(bkz: abdülhamit döneminde abd nin beyrut a el koyması/#44205591)

bunları uzun uzadıya anlattım, hatta eksik anlattım, ama meşrutiyete, devrime neden gidildiğini anlayabilmeniz lazım.

işte ülkenin hali, kısa özeti buydu.
selanik'te 3. ordu merkezli yapılanan ittihat ve terakki cemiyeti bu gidişe artık dur demekte kararlıydı.
görsel

osmanlı'da parlamenter sistem yoktu, yani seçim ve demokrasi yoluyla abdülhamid'e bir şeyleri kabul ettirmek, rejimi değiştirmek mümkün değildi.
özgürlük için tek yol "devrim"di. ve bu devrim de mecburen silah zoruyla, ihtilal yapılarak olacaktı.

bu devrim için bir kıvılcım gerekmekteydi.

2 temmuz 1908 gecesi manastır'da yapılan toplantı sonrası karar alınmıştı.
kolağası resneli niyazi bey dağa çıkacak ve silahlı mücadeleyi başlatacaktı.

bir gün sonra resneli niyazi bey 200 asker ve 200 sivilden oluşan bir kuvvet ile resne ve manastır arasındaki mevkide dağa çıktı.

birkaç gün sonra resne taburu, eyüp sabri bey'in ohri taburu ile birleşti.

makedonya dağlarında artık sadece "özgürlük" sesleri yükseliyordu.
görsel

bölgede abdülhamid'e bağlı jurnalci yandaşlar bu hareketi bastırmak istedilerse de, resne taburu ve ohri taburu, 22 temmuz gecesi manastır'da bir araya geldiler ve abdülhamid'in adamı olan müşir fevzi paşa'yı dağa kaldırdılar, ertesi gün, 23 temmuz 1908'de de 21 pare top atışı ile manastır'da meşrutiyet'i ilan ettiler.
görsel

resneli niyazi bey'in yaktığı özgürlük ateşi bütün rumeli vilayetlerini sarmıştı.

kahraman türk askerlerine karşı bir şey yapamayacağını anlayan abdülhamid, 24 temmuz 1908'de kanuni esasi'yi yürürlüğe koyduğunu ve meşrutiyeti ilan ettiğini resmen duyurmak zorunda kaldı.

büyük türk milleti kendisine yıllardır biçilen "kul olma" kefenini, dağa çıkarak, silah zoruyla yırtıp atmış, tarihteki şerefli ve namuslu ilk türk ihtilalini gerçekleştirmişti...

bundan tam 113 sene önce, 23 temmuz 1908...
görsel
görsel

büyük türk milleti kendisine özgürlük verilmesini beklememiş, özgürlüğünü söküp almıştır...
görsel

hak verilmez alınır...büyük türk milleti her zaman özgürlüğünü ve haklarını almıştır...
ittihatçılar ölür ittihatçılık ölmez, ruhumuz ittihat, bedenimiz terakki.
görsel

yaşasın meşrutiyet, yaşasın özgürlük.
(bkz: hürriyet musavvat uhuvvet)

#tarih

görsel

(bkz: tarihin en güzel darbesi)

Memleketi çürüten, halkta ahlak, namus, haysiyet bırakmayan şerir aptülhamit rejiminin yerine konan rejimdir.

Yıl dönümü kutlu olsun.