dışsallık

bir ekonomik karar biriminin diğer bir ekonomik karar birimini fiyat dışı bir yolla etkilemesidir.

ilk defa wicksell tarafından kullanılmıştır.

bir ekonomik birimin üretim veya tüketim faaliyeti sonucunda diğer ekonomik birimleri olumlu veya olumsuz olarak etkilemesidir.

olumlu dışsallık (pozitif dışsallık) ve olumsuz dışsallık (negatif dışsallık) olmak üzere 2'ye ayrılır.

örnek fabrika açarsınız, çevre kirliliğine neden olur bu negatif dışsallıktır
ya da şeker pancarı ekersiniz, pancarın küspesi yem olarak kullanılır bu da pozitif dışsallıktır.

üreticiden üreticiye, üreticiden tüketiciye, tüketiciden tüketiciye, tüketiciden üreticiye gibi sınıflaması vardır. sanırım en sonunda hep beraber tüketiciye giriyorlar.

üreticiden üreticiye dışsallık:
bir firmanın atıklarının bir nehri kirletmesi, aynı nehrin suyunu üretim faktörlerinde kullanan bir başka firmaya zarar verecektir. bu negatif dışşalıktır.

belirli bir bölgede petrol yatağı bulan bir firma, o bölgeye yakın yerlerde petrol arayan diğer firmalara fiyatlanmamış çok değerli bir bilgi sağlamıştır. buda pozitif dışşallığa örnektir.

üreticiden tüketiciye dışsallık:
bir fabrika bacasından çıkan zehirli gazların, çevre halkının sağlığını bozması. (-)

büyük bir üreticinin küçük bir yerleşim alanında faaliyete başlaması, bölge halkını olumlu yönde etkileyecektir. (+)

tüketiciden tüketiciye dışsallık:
otomobil egzosundan çıkan gazların insan sağlığına zarar vermesi. (-)

bir vatandaşın sokak çocuklarına yiyecek ve kalacak yer temin etmesinin, bir başka kişide yaratacağı mutluluk. (+)

tüketiciden üreticiye dışsallık:
bifincancay rumuzlu uuserın burger king restoranına girip yüksek sesle "mc donald' s gibisi yook!" diyerek bağırıp kaçmasının mekan çalışanlarında ve işletmeci üzerinde oluşturacağı onulmaz derin yaralar buna en iyi örnektir. seni kınıyorum! (-)

başbakanın televizyona çıkıp "hergün 1 avuç fındık iyi gelir." gibi bir açıklama yapması fındık üreticilerinde olumlu etkiye sebep olacaktır. (+)

bir işlemi gerçekleştirenin yarar sağlamadığı veya ödemede bulunmadığında o işlem tarafından yararılan maliyet ya da kazanç.

dışsallık, bir ekonomik birimin faaliyeti dolayısıyla diğer ekonomik birim veya birimler üzerinde fiyat mekanizması dışında dolaylı olarak görülen olumlu veya olumsuz etkileri ifade etmekte olup, bir üretim veya tüketim faaliyetleri üzerinde ortaya çıkmaktadır.