paranoyak mehdi taslakları

psikolojinin ayrı olarak ele alması gereken bir vakadır. Bazı psikiyatrik hastalıklarda muhakeme melekesi bozulur ve hezeyanlar ortaya çıkar. Gerçeğe uymayan düşüncelere, hadiselere inanmak anlamına gelen hezeyanlar, hastanın içinde bulunduğu çevre ve kültür ile paralel bir muhteva kazanır. Sözgelimi Fransa'da, sık olarak kendini Napolyon zanneden akıl hastalarına rastlanması bu yüzdendir.

Paranoyaklar zekidirler. Zekâ seviyeleri (IQ) yüksektir ki bu hastaların çoğu zekâları ile uygun ölçüde, hayatta başarı elde edememiş kişilerdir. Çoğu zaman üniversite tahsilini yarıda bırakırlar.

Yalancı mehdi, bütün dikkatini hezeyanına yöneltmiştir. Bu hususta en küçük bir ayrıntıyı hatırında tutar (hipermnezi). Bu hastalarda bir araz da hezeyanına uygun moral uydurmaktır. Uydurduğu masala, çoğu zaman kendi de inanır ve çevrensinin inanmasını da ister.

En basit hadiselere mühim anlamlar yükler. Boğazda gemi mi yandı? muhakkak hezeyanı ile bir bağ kurar. Bir devlet adamı suikasta mı kurban gitti! mehdiliğine işaretler çıkartır.

Bütün çektiklerini üstün zekâsına, güzelliğine, servetine, asaletine hamleder. Alaylı, kinayeli şekilde konuşur. Kendini insanlara doğru yolu gösterecek, halkı kurtaracak bir ıslahatçı olarak görür. (Çoğu defa) Saçını sakalını uzatır, derviş kıyafetini alır.

Mehdilik iddiasının gülünç ve tehlikeli olduğunu düşünmeksizin, herkesi hezeyanına inandırmaya çalışır. Bazen bu tarz hastaların bir cemaat topladığı, hatta tarikat kurduğu bile görülür.

Mehdilik hezeyanının dışında kalan konularda ve hallerde, düşünme yeteneği ve sosyal ilişkiler bozulmamıştır. Çoğu zaman bu kişiler, kendi kendilerine yeterli, üstün ve sağlıklı bir izlenim verirler.

Hastanın bütün hissi gücü, hezeyanının gösterdiği istikamette toplanmıştır. Böylece hezeyanlı fikir ve inancı bütün davranışlarını tesiri altına alır. Mehdiliğine kuvvetle ve samimiyetle inanan ve çevresini inandırmak için de sayısız deliller bulmaya çalışan hastanın günlük hayatı, hezeyanı ile uygunluk arz eder. Ona göre mağrur, kibirli, kendini beğenmiş, şüpheci, etrafını tetkik eden tavırlar takınır.

Müzmin bir seyre rağmen, kişilik diğer müzmin psikozlarda olduğu gibi yıkılmaz. Çoğu hastane dışında, toplumun hoşgörüsü ile müzminleşerek yaşantısını sürdürür.

Nasıl ayırt edeceğiz?

Paranoyakların hakiki islam davetçilerinden nasıl ayırt edileceği şeklinde bir soru sorulabilir. Aradaki pek çok farktan bazılarını sıralayalım:

- Sahte mehdilerin en belirgin farkları mağrur, kibirli, kendilerine aşırı güvenen, insanlarla alaylı ve kinayeli konuşma özellikleridir.

- Paranoyaklar, tavsiye ve telkini hiçbir zaman dikkate almazlar. En akıllı, en üstün kendileridir ve böyle şeylere ihtiyaçları yoktur.

- Paranoyaklar kullara teşekkürü bilmezler. Kendilerine ikram edilen her nimeti, kendilerine gösterilen her yakınlığı, mehdiliklerine bağlarlar. Herkes ona hizmet etmelidir. O, Allah'ın sevgili kulu ve yeryüzündeki halifesidir.

- Her olayı ve tavrı, kendisine yarayacak şekilde yorumlar. Kabahati, günahı, kusuru hiçbir zaman üstlenmezler. Yeni bir durumla karşılaştıklarında, durumun tümünü göz önüne almaksızın dar bir açıdan, beklentilerini tasdik edecek veriler bulmaya girişirler. Vardıkları sonuç, başlangıçta istediklerinin aynısıdır.

- Her sözünü, her davranışını mehdilik hezeyanına uydurmak için aşırı çaba gösterirler. Söz gelimi; mehdinin herkesten dindar olacağına inanmışsa geceleri uyumaksızın sabahlara kadar namaz kılarlar.

- Mehdi olduklarını ilk başta gizlerler. Fakat uygun lisanla ağızları arandığında topuklarına kadar gevşedikleri, memnun bir ifade takındıkları gözlenir. Bu konuda kesin inanç sahibidirler ve en ufak şüpheye bile kafalarında yer yoktur.

- Sık sık aşırılıklar arasında fikir değiştirirler. Bir gün tek evliliği savunurlarken, yarın sınırsız evlenmeyi ileri sürebilirler. Bu gün nafile namazları farzmış gibi yerine getirirken, yarın farz namazları 3 vakte, her vakti ise iki rekâta düşürebilirler. Bugün karşı cinse şehvetle baktığında gusül abdesti almayı kabul ederken, yarın guslün farz olmadığını ve kadın erkek ihtilatının caiz olduğunu söyleyebilirler. işin ilginç yanı ise bunların hepsini mehdiliği açısından yoruma tabi tutmalarıdır. Her akıllarına gelen, ilahi ilhamla(!) olduğu için -hâşâ- doğrudur.

- Paranoyak mehdiler, sathi bakışla kuvvetli dini yaşayışa sahip görünseler de incelendiklerinde; dinin hükümlerini altüst ettikleri, birçok farz ibadeti reddettikleri veya saptırdıkları halde, olmayan bazı ibadet türlerini ortaya çıkarttıkları (bidat) görülür.

- En mühim özelliklerinden biri de yalancı olmaları ve takiyye yapmalarıdır. Bunu mehdiliklerini ispat etmek için gerekli ve şart görürler. Mehdiliklerine inandırabilmek için rahatlıkla herkese değişik ve zıt davranışlarda ve açıklamalarda bulunurlar.

Tedavisi mümkün mü?

Maalesef paranoyaklara tedavi açısından hiçbir şey yapılamamakta ve ömür boyu hezeyanları sürmektedir.

(bkz: sonuç) *