osmanlının bilim adamı çıkaramaması

arap seviciligi yuzunden. araplarin dini ve kulturu altinda asimile olmus bir millet yapsa yapsa bati dusmanligi yapar. nitekim gunumuz yobazlarinda bu dusmanlik en yuksek noktaya ulasmis durumdadir. 624 yil hukum surmusler ama elle sayilir derecede bilim adami cikmis. kici kirik kucuk avrupa ulkeleri bile bizden daha fazla bilim adami cikarmis.

Osmanlıda Bilim

Bilim, evrenin, olayların ve olguların tümünü ya da bir kısmını konu edinip gözlem ve deneyle olay ve olgular arasındaki ilişki bulma çabasıdır.
Osmanlılarda bilim, Nakli Bilimler (Fıkıh, Kelam, Tefsir, Hadis) ve Akli Bilimler (Astronomi, Matematik, Mantık, Tıp, Coğrafya vb.) olmak üzere iki kısma ayrılmıştır.
Osmanlı Devleti, bu iki bilim dalını da medreselerde okutarak, her iki dalda büyük bilim adamları yetiştirmiştir.
Bu anlamda Osmanlıda ilk medrese Orhan Gazi Dönemi’nde açılan iznik Medresesi’dir.

★ ilk tıp medresesi Yıldırım Bayezit tarafından Bursa’da kuruldu.
★ Sınırların genişlemesiyle Bursa ve Edirne’de yeni medreseler açıldı.

Bu dönemde yetişen bilim adamlarından;
✱ Molla Fenari: Mantık
✱ Kadızade-i Rumi: Matematik, Astronomi
✱ Celalettin Hızır: Tıp
✱ Ahmedi: Tıp
ön plana çıkanlardır.

★ Yükselme döneminde Fatih’in bilim adamlarını koruması, her dinden bilim adamlarına değer vermesi, kendisinin bilim ile yakından ilgilenmesi, Sahnıseman Medreseleri’ni kurması istanbul’u bir kültür merkezi olma konumuna çıkarmış ve bilimsel çalışmaların önünü açmıştır. Aynı zamanda bu dönemde orijinal eserlerin yazılmasına, Osmanlı düşüncesinin Batı kültürü ile temasa geçmesine önem verilmiştir.
★ Bu Dönemde istanbul’a gelen Ali Kuşçu, medresedeki bilimsel çalışmaları ve verdiği derslerle, Mirim Çelebi, Hoca Sinan Paşa ve Molla Lütfi gibi büyük bilginleri yetiştirdi.
★ Kanuni döneminin en önemli gelişmesi ise, Mimar Sinan’a yaptırılan Süleymaniye Camisi ve Medreseleri oldu. Ayrıca bu külliye de bir de tıp medresesi açıldı.

XV. XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Etkili Olan Bilim insanları

– Sabuncuoğlu Şerafettin (1386 – 1470) Fatih Döneminde yaşayan Sabuncuoğlu, Amasya daruşşifasında hekimlik yapmıştır. Plastik cerrahininde babası sayılan Sabuncuoğlu eserlerinde hasta tedavi metotları üzerinde durmuştur. En önemli eserleri; Mücerrebname ve Kitabü’l Cerrahiyyetü’l – Haniyye’dir.
– Kadızade-i Rumi (1337 – 1421) ilk eğitimini Bursa’da alan Kadızade daha sonra Horasan ve Maveraünnehir’de eğitimine devam etmiştir. Uluğ Bey’in kurduğu medresede müderrislik, rasathanede müdürlük yapan Rumi, astronomi ve matematik alanında eserler vermiştir. Ali Kuşçu, Fethullah Şirvani, Uluğ Bey öğrencileri arasındadır.
– Ebussuud Efendi (1490 – 1574) Otuz yıl şeyhülislamlık yapan Ebussuud Efendi, Kanuni’nin oluşturduğu kanunların hazırlanmasında etkili oldu. Daha çok tefsir, fıkıh, hadis gibi ilim dallarında eser vermiştir.
– Altuncuzade Fatih Dönemi’nde yaşayan bilim adamı özellikle üroloji “idrar yolları” hastalıkları üzerinde çalışmalar yapmıştır.

TANIYALIM

ALi KUŞÇU

Ünlü bir Türk bilginidir. Semerkantlıdır. Babası, Türkistan ve Maveraünnehir emiri, aynı zamanda çağın büyük astronomi bilgini olan Uluğ Bey’in doğancıbaşısı Mehmet’tir. Ali, babasının görevinden dolayı, Kuşçu lâkabıyla tanınmıştır. ilk öğrenimini Semerkant’ta yaptıktan sonra, Bursalı Kadızade-i Rumi’den ve Uluğ Bey’in kendisinden matematik, astronomi dersleri almıştır.
Bir ara, Uluğ Bey’den gizli olarak Kirman’a da gitmiş, oradaki tanınmış bilginlerden dersler almıştır. Sonra da, “Risalât-ı Hakk-ı Eşkâl-i Kamer” (Ay’ın Toprak Şekillerine Dair Risaleler) adında bir kitap yazmıştır. Ali Kuşçu, Uluğ Bey’in Semerkant’ta yaptırmış olduğu rasathaneyi bir süre yönetmiştir.
Sonra, bir süre için Tebriz’e giderek, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın hizmetine girmiş, böylece de Fatih Sultan Mehmet’in yanına elçi olarak gönderilmiştir. Ali Kuşçu, bu görevi sırasında Fatih’in sevgi ve saygısını kazanmayı başarmıştır. Elçilik görevini bitirdikten sonra da, verdiği sözü tutarak, istanbul’a gelmiştir. Burada müderrislik etmeye başlayarak, birçok öğrenci yetiştirmiş, eserler vermiştir. “Risalet-ül-Fethiye”, “Risaletülmuhammediye”, “Şerhitecrit” gibi eserleri vardır.

– Piri Reis (1475 – 1555) Osmanlı Donanması’nda kaptanıderyalık yapan Piri Reis Kitab-ı Bahriye adlı eserinde Akdeniz, Kızıldeniz ve Hint Okyanusu hakkında bilgiler vermektedir. Ayrıca bu eserde Amerika’nın keşfinden ve dünyanın yuvarlaklığından bahsetmiştir.
– Seydi Ali Reis (1498 – 1563) Osmanlı Denizcisi olan Seydi Ali Reis Hint deniz seferlerine katılmıştır. Bu seferde gördüklerini Mir’atü’l – Memalik adlı eserde anlatmıştır. Kitabü’l- Muhit adlı eserinde ise yön tayini, büyük fırtınalar, limanlar, rüzgarlar, zaman hesabı gibi denizcilikle ilgili bilgilere yer vermiştir.
– Takiyüddin Mehmet (1525 – 1585) Osmanlı Devleti’nde ilk rasathaneyi kuran bilim adamıdır. Astronomi, matematik ve mühendislik alanında çalışmalar yapmıştır.
– Katip Çelebi (1608 – 1656) Tarih, coğrafya ve bibliyografya alanında çalışmalar yapmıştır. 1656 yılında yazdığı eserinde Osmanlı Devleti’nde ıslahat yollarını gösterdi. Yirmiye yakın eseri olan Çelebi’nin Keşf’üz – Zünun adlı eseri bir büyük bibliyografya özelliği gösterirken Cihannüma adlı eseri ise çeşitli ülkelerle ilgili bilgiler içermektedir.
– Hezarfen Ahmet Çelebi (XVII. yüzyıl) 17. yüzyılda yaşayan Hezarfen, kendinden önce uçuş denemeleri yapan bilim adamlarının çalışmalarını inceleyerek IV. Murat’ın huzurunda Galata Kulesi’nden atlayarak Boğaz’ı geçip Üsküdar’a inmiştir.
Bu olay insanlık tarihinin ilk uçuşudur.

Evliya Çelebi (1611 – 1682)

17. yüzyılda yaşayan Evliya Çelebi, hayatı boyunca başta Osmanlı coğrafyası olmak üzere birçok ülkeyi gezmiştir. Gezdiği yerlerin coğrafi özelliklerini, tarihini, idari yapısını, gelenek ve göreneklerini 10 ciltlik “Seyehatname” adlı eserinde toplamıştır.

(bkz: Piri Reis)
(bkz: Takiyüddin)
(bkz: Akşemseddin)
(bkz: Hezarfen Ahmet Çelebi)
(bkz: Osman Hamdi Bey)
(bkz: Ali Kuşçu)
(bkz: Katip Çelebi)
(bkz: Marko Paşa)

Daha sayayım mı?

kendi fikrinizi yüceltmenin yolu diğerlerini aşağılamak değildir. Cumhuriyette birçok bilim adamı yetişti deyin, sekülerizm bu ülkede bilimin gelişmesinde ana etken oldu deyin, tartışalım. Ama osmanlı'dan bilim adamı çıkmadı demek yukarda yazılan isimlere ve daha nicesine haksızlık olur.

(bkz: cumhuriyetin bilimadamı çıkaramaması) olmasi gereken bu idi aslında .