osmanlı yıkılmaktan nasıl kurtulurdu

osmanlı, aşırı büyüyen her devletin karşılaştığı sonla karşılaşmıştır.
aşırı büyüme hacmi artırmış ama özgül ağırlığı düşürmüştü.
pek nasıl kurtulabilirdi?
tabi ki özgül ağırlığını artırarak yani küçülerek devlet etkisinin kesafetini arttırmalıydı.
sovyetler bunu yapmıştır.
baktılar sovyetlerin ayakta duracak hali kalmadı. egemenlikleri altındaki ülkeleri salıverdiler. ta ki yeniden kuvvetlenene kadar.
osmanlı, güç kaybetmeye başladığını anladığında zayof olduğu ve merkeze çok uzak klana yerlerden çeşitli kazanımlarla ayrılmalı gücünü etkin olduğu bölgelerde yoğunlaştırmalıydı.
bugünkü yuanistan ve bulgaristan ın yarısı, ırak ve suriye nin yarısı olmak üzere diğer yerlerden çekilmeliydi.
belki sembolik olarak mekkede kalabilirdi.
bunu yapabilseydi büyük ihtimalle gene demokratik bir yönetime dönüşmek zorunda kalırdı ama şimdiki türkiye nin en az iki katı toprağa sahip olurdu.
yani savaşta geri çekilmek savaşaı kaybetmek demek değildir.
gücünü kuvvetini toplar gene ilerlemeye çalışırsın.

Kurtulamadı.