bir mukabele

'bi' arapça'da 'ile' anlamındadır. örneğin, latin alfabesinde, ayrıştırılmış hali ile 'bi-ism-i-ilâh' (allah'ın adı ile) birleştirilmiş hali ile 'bismillâh' şeklinde yorumlanmıştır.

'mukabil' ise 'karşılık' sözcüğünü betimler. 'mukabele'de anlam biraz daha değişerek 'karşılaşmak' ya da 'yüzleşmek' şeklini alır. günlük kullanım dışında mukabele sözcüğünün, kuran'ı okumayı iyi bilen bir hafızın eşliğinde o'nu takip etmek gibi farklı bir anlamı da bulunur.

'bi-mukabele' deyimi, arapça'daki tam karşılığı ile söylenen kişiye 'sizinle karşılaşmak dileği ile' veya 'sizinle yüzleşmek dileği ile' biçiminde bir istem ifade eder ki osmanlıca'da bu haliyle kullanılmıştır. derinlemesine incelenirse, bu istem içerisinde 'allah'ın izni ile' gibi gizli bir anlam da bulunur.

aslı, 'bi-mukabele' olan sözcük, cumhuriyet döneminde, türkçe ses uyumuna aykırı düştüğünden tdk tarafından araya 'l' harfi ilavesiyle birleştirilerek;

- bilmukabele

şekline dönüştürülmüştür. o dönemlerde, yaygın olarak kullanılan 'bi-cümle' yani 'tümüyle' veya 'bütünüyle' anlamındaki bileşik sözcüğün;

- 'bilcümle'

'bi-hassa' yani 'özü itibarı ile' ya da 'özellikle' anlamındaki sözcüğün;

- 'bilhassa'

haline dönüştürülmesi gibi.

bu durumdan hareketle, 'bilmukabele' sözcüğünün 'bir mukabele' şeklinde yazılması; 'bir karşılaşma' ya da 'bir yüzleşme' istemi içermesi bakımından kanımca daha anlamlıdır.

Doğru kullanımı "bilmukabele" dir. Birinin söylediği söze karşılık söylenen "ben de, size de, sizlere de" anlamında kullanılan bir söz.