bugün
- icardi1905 silik olsun kampanyası36
- anın görüntüsü18
- 26 nisan 2024 adana demirspor galatasaray maçı36
- millet açsa neden kafeler tıklım tıklım10
- kekeme olan biri doktor olurmu8
- türkiyede çok abartılan arabalar16
- azerileri çok seviyorum ne yapmalıyım13
- genç kızlıktan teyzeliğe geçiş13
- yakışıklı erkeği çirkin gösterecek şeyler19
- sözlük kızlarının don renkleri20
- kanınıza rengini verir misiniz15
- uzağı göremeyen insan8
- aristoteles'in orta yolu10
- arkadaşlar cumaya neden gelmediniz12
- sözlük erkeklerinin bugünkü kombinleri15
- bir sözlük kızı ile yakınlaşmak16
- manyak olmaya karar verdim silik olsun kampanyası14
- ak partiliyi çok fena döven chp belediye başkanı19
- akrep burcu9
- bik bik moderatör olsun15
- 22 şubat 2024 sparta prag galatasaray maçı14
- birini donuzlayarak ceza vermek9
- patiswiss14
- kalbin sadece bir kişiyi seveceği saçmalığı10
- arkadaşlar biri var18
- karınıza range rover alır mısınız25
- kent lokantası niye bedava değil demek22
- boşuna yaşıyorum hissi18
- avrupanın yarrağı yemesi yakındır19
- evlilik17
- ali erbaş11
- escort fiyatlarının güncellenmesi12
- diyanet işleri başkanına audi 6 tahsis edilmesi11
- modern kadinin ucuz ve kolay ulasilabilir olmasi17
- nervio'ya aşık olmak10
- balayını italyada yapmak isteyen nişanlı14
- futbolcu ismiyle nick almak14
- chp'li o tekin'in öcalan'ın fotosu ile pozu37
- demet akalın'ın zeka seviyesi12
- gina carano9
- icardi19059
- türkiye işçi partisi9
- ellerim bos gonlum hos9
- bir kadında ilk baktığınız yer neresi9
- 31 mart 2024 cumhuriyet halk partisinin zaferi8
- aynı dizileri tekrar tekrar izlemek8
- karımın çok mutlu olacağı gerçeği10
- kadınların boşanmış erkeğe bakışı9
- merfulu8
- sözlük kızlarının ayakkabıları18
kısaltması tomtaş olan, 1925 yılında türkiye'de uçak ve motorlarını imal etmek amacıyla ankara'da kurulan şirket.
genç cumhuriyetin kurucusu büyük önder mustafa kemal, güçlü olmanın yolunun teknolojiye ayak uydurmadan geçtiğini çok iyi biliyordu. çünkü birinci dünya savaşı ve daha sonra kurtuluş savaşı süresince uçak sanayimizin bulunmayışı büyük sıkıntılara sebep olmuştur. bu sıkıntılar kimi zaman öyle boyutlara ulaşmıştır ki, malzemesizlik ve bakımsızlıktan uçaklar onarılamaz hale gelinmiştir.
bu durumu bizzat yasayan büyük önder atatürk, savunma ve harp sanayi konusundaki son teknolojiyi temsil eden havacılık sanayinin kurulması için cumhuriyet'in ilanından sonra direktif vermiştir.
bunun üzerine ülke yöneticileri arayış içine girdiler. yapılan çalışmalar sonunda yüzlerini almanyaya çevirdiler. çünkü birinci dünya savaşı sonunda imzalanan antlaşma gereği almanyada savaş uçağı yapımı yasaklanmıştı. bu nedenle alman junkers firması yurtdışında arayışlara başladı.
bunun neticesi olarak ruslarla birlikte moskova yakınındaki fili kasabasında bir uçak üretim tesisi kuruldu. bu şirketle türk hükümeti de temasa geçti. yapılan ön görüşmeler sonunda, şirket genç türkiye ile anlaşma sağladı.
çalışmaların sonucunda, türk tayyare cemiyeti ile alman uçak üreticisi junkers flugzeugwerke a.g. arasında 15 ağustos 1925 tarihinde yapılan anlaşma gereğince, türkiye'de uçak ve motorlarını imal etmek amacıyla tayyare ve motor türk anonim şirketi (tomtas) kurulmuştur.
fabrikanın merkezi ankara'da olan şirket ilk olarak eskişehir'de küçük bir tesis kurarak hava kuvvetlerinde bulunan junkers uçaklarının küçük onarım işlerini yapmaya başlamıştır.
ayrıca hava kuvvetlerinde bulunan junkers uçaklarını geniş çaplı bakımlarını yapmak ve üretimini gerçekleştirmek amacıyla kayseri'de bir fabrika kurulması kararlaştırılmıştır. bu fabrikanın kayseri'de kurulmasında, etrafı dağlarla çevrili bir ovadaki şehrin stratejik konumunun ve havacılık için birinci derecede önemli olan, şehrin güney kesimindeki geniş ve düz bir alanın varlığı önemli birer etken olmuştur.
kurulacak fabrika için her türlü teçhizat almanya'dan getirilmiştir. gerekli malzemeler hamburg'dan mersin'e kadar denizyolu ile mersin'den ulukışla'ya kadar trenle, ulukışla'dan kayseri'ye dek ise zamanın en çok kullanılan ulaşım aracı kağnı ve develerle taşınmıştır.
tamamını çelik konstrüksiyon olan 11 liangarm temeli atılmış, bunların 6'sının inşaatı 1 yıl içinde tamamlanmış ve tezgahlar monte edilmiştir. fabrikanın kurulmasında ve işletmeye açılmasında kalifiye insan gücü ihtiyacı, almanya'dan getirilen 5 mühendis, 120 alman işçisinin yanı sıra 240 türk isçisi ile karşılanmıştır.fabrika 6 ekim 1926'da milli müdafaa vekili recep peker, tomtas idare meclisi baskanı refik koraltan ve kayseri belediye reisi ibrahim sefa tarafından açılmıştır.
fabrikada 6 hangarda, birisi 100 kw'hk, ikisi de 200 kw olan dizel motorlarından enerji elde edilerek, 170 personel ile faaliyete başlanmıştır.
böylece şehirde modern tarzda ilk büyük sanayi tesisi üretime geçmiştir. aynı zamanda fabrikadaki türk işçileri, daha doğrusu kayseri halkı da makine, motor ve metalle tanışmıştır.
fabrikanın açılmasıyla birlikte, junkers a 20, f 13 ve g-23 uçaklarının bakım, onarım ve revizyon işlemlerine başlanmıştır. fabrikada çalışan alman isçi ve mühendislere verilen yüksek ücretlerin bakım ve onarım maliyetlerini artırması, alman ve türk personel arasında huzursuzluğa yol açan ücret farkı, anlaşma gereği yükümlülüklerden bazılarının yerine getirilmemesi gibi sebeplerden dolayı anlaşmazlık çıkmış ve şirket 28 haziran 1928 tarihinde kapatılmıştır.
1930 yılında tayyare cemiyeti, şirketi hesabına tasfiye ederek fabrikayı milli müdafaa vekaleti'ne devretmiş ve yıl sonuna doğru tekrar uçakların bakım ve onarımına devam edilmiştir.
mevcut tesisler 1932 yılında tayyare fabrikası adım atmıştır.
1932 yılında milli müdafaa vekaleti ile amerikan ilie curtiss aeroplane and motor company mc. firması arasında yapılan anlaşma sonucu, curtiss hawk ve fledgllng uçaklarının üretimine başlanmıştır.
toplam 33 adet curtiss hawk ve 8 adet fledgling uçağı imal edildikten sonra bu uçakların üretimine son verilmiştir. fabrikada imal edilen fledglinglerden birisi yzb. enver akolu (emekli general) tarafından tahran'a götürülerek türk devletinin hediyesi olarak iran'a verilmiştir.
fabrikada imal edilen ve revizyonu(yenileme) yapılan uçaklar iniş ve kalkış için fabrikaya 5 km. mesafede, şehrin batısında bulunan çorakçılar mevkiine şehrin caddeleri dar olduğu için kanatları sökülüp atlı arabalarla çekilerek götürülüp getirilmiştir.
tecrübe uçuşlarını genç türk pilotları gerçekleştirmiştir.
1933 ortalama doğru fabrika tümüyle milli müdafaa vekaleti'ne devredilerek yeniden bir açılış yapılmıştır. 1935 yılında 3 ayrı tipte toplam 50 adet planör, türkkuşu adına imal edilmiştir.
1933-1934 yıllarında fabrika sahasındaki meydan uçuşa açılmıştır. 1936 yılında alman uçak üreticisi gothear waggoii fabrik a.g. ile lisans anlaşması yapılarak 1937 yılından itibaren gotha 145 uçaklarının, üretimine başlanmış ve bu uçaklardan toplam 45 adet imal edilmiştir.
yine 1936 yılında polonya'nın panstwowe zaklady ionicze firması ile lisans anlaşması yapılarak 1937 yılından itibaren pzl- 24a -24c uçaklarının imalatına başlanmıştır. bu uçaklardan da toplam 24 adet üretilmiştir.
1940 yılında ise ingiliz philhips and powis aircraft ltd. firmasıyla lisans anlaşması yapılarak magister imalatına başlanmıştır. bu uçaktan toplam 24 adet imal edilmiştir.
yaklaşık 10 yıl içerisinde 5 farklı tipte toplam 134 uçak üretilmiştir. ayrıca 1937-1947 yılları arasında 24 tip uçak fasbatı ve 14 tip motor revizyonu gerçekleştirilmiştir. 1950 yılından itibaren tayyare fabrikası'nın adı kaldırılarak hava ikmal merkezine dönüştürülmüştür. tesis, hava kuvvetleri komutanlığı'na ait pervaneli uçakların, onarım ve fasbatların, muhtelif tip taşıt araçları ile yer teçhizatı onarım ve revizyonlarını üstlenmiştir.
dış kaynaklardan yedek malzeme temini güçleştikçe, hava kuvvetlerinin ikmal, bakım ve onarım gücünün devam için fabrika geliştirilerek bir kısmı malzemenin üretimine geçilmiştir. türkiye'deki üç ikmal merkezinden biri olan kayseri ikinci hava ikmal bakımı merkezi'nde günümüzde yüksek teknolojik sistemlerle hava kuvvetlerinin ihtiyaçları yönünde üretim yapılmaktadır.
kayseride üretilen gotha go-145 uçakları
ikinci dünya savaşı sonrasında; 1948 -1952 yılları arasında abd hükümetinin, marshall planı adı altında, türkiyeye uyguladığı ekonomik yardım çerçevesinde uçak ve motor vermesi thk uçak ve motor fabrikalarının üretim faaliyetlerini sekteye uğratmıştır.
thk fabrikalarının yeterli sipariş alamamasında dönemin yöneticilerinin yerli üretime olan güvensizliği büyük rol oynamıştır. 1952de uçak fabrikası, 1954te uçak motoru fabrikası makine kimya endüstrisi kurumuna devredilmiştir, yani kapatılmıştır.
türkiyenin uçak fabrikası macerası, vahşi kapitalizmin hışmına uğramıştır. şu anda genellikle dışa bağımlı montaj sanayi şeklinde çalışmaktadır.
faydalanılan kaynaklar;
1-havacılık tarihinde türkler (yavuz kansu, sermet şensöz, yılmaz öztuna)
2-türkiye'nin ilk uçak fabrikasını kuran adam nuri demirağ ( semih inceöz )
3-aksiyon dergisi; 15 - 21 haziran 1996 türk havacılık sanayii ( h. nadir biyikoğlu )
4-ankara; 1991 etimesgut uçak fabrikası ve endüstrimiz ( şükrü er )
genç cumhuriyetin kurucusu büyük önder mustafa kemal, güçlü olmanın yolunun teknolojiye ayak uydurmadan geçtiğini çok iyi biliyordu. çünkü birinci dünya savaşı ve daha sonra kurtuluş savaşı süresince uçak sanayimizin bulunmayışı büyük sıkıntılara sebep olmuştur. bu sıkıntılar kimi zaman öyle boyutlara ulaşmıştır ki, malzemesizlik ve bakımsızlıktan uçaklar onarılamaz hale gelinmiştir.
bu durumu bizzat yasayan büyük önder atatürk, savunma ve harp sanayi konusundaki son teknolojiyi temsil eden havacılık sanayinin kurulması için cumhuriyet'in ilanından sonra direktif vermiştir.
bunun üzerine ülke yöneticileri arayış içine girdiler. yapılan çalışmalar sonunda yüzlerini almanyaya çevirdiler. çünkü birinci dünya savaşı sonunda imzalanan antlaşma gereği almanyada savaş uçağı yapımı yasaklanmıştı. bu nedenle alman junkers firması yurtdışında arayışlara başladı.
bunun neticesi olarak ruslarla birlikte moskova yakınındaki fili kasabasında bir uçak üretim tesisi kuruldu. bu şirketle türk hükümeti de temasa geçti. yapılan ön görüşmeler sonunda, şirket genç türkiye ile anlaşma sağladı.
çalışmaların sonucunda, türk tayyare cemiyeti ile alman uçak üreticisi junkers flugzeugwerke a.g. arasında 15 ağustos 1925 tarihinde yapılan anlaşma gereğince, türkiye'de uçak ve motorlarını imal etmek amacıyla tayyare ve motor türk anonim şirketi (tomtas) kurulmuştur.
fabrikanın merkezi ankara'da olan şirket ilk olarak eskişehir'de küçük bir tesis kurarak hava kuvvetlerinde bulunan junkers uçaklarının küçük onarım işlerini yapmaya başlamıştır.
ayrıca hava kuvvetlerinde bulunan junkers uçaklarını geniş çaplı bakımlarını yapmak ve üretimini gerçekleştirmek amacıyla kayseri'de bir fabrika kurulması kararlaştırılmıştır. bu fabrikanın kayseri'de kurulmasında, etrafı dağlarla çevrili bir ovadaki şehrin stratejik konumunun ve havacılık için birinci derecede önemli olan, şehrin güney kesimindeki geniş ve düz bir alanın varlığı önemli birer etken olmuştur.
kurulacak fabrika için her türlü teçhizat almanya'dan getirilmiştir. gerekli malzemeler hamburg'dan mersin'e kadar denizyolu ile mersin'den ulukışla'ya kadar trenle, ulukışla'dan kayseri'ye dek ise zamanın en çok kullanılan ulaşım aracı kağnı ve develerle taşınmıştır.
tamamını çelik konstrüksiyon olan 11 liangarm temeli atılmış, bunların 6'sının inşaatı 1 yıl içinde tamamlanmış ve tezgahlar monte edilmiştir. fabrikanın kurulmasında ve işletmeye açılmasında kalifiye insan gücü ihtiyacı, almanya'dan getirilen 5 mühendis, 120 alman işçisinin yanı sıra 240 türk isçisi ile karşılanmıştır.fabrika 6 ekim 1926'da milli müdafaa vekili recep peker, tomtas idare meclisi baskanı refik koraltan ve kayseri belediye reisi ibrahim sefa tarafından açılmıştır.
fabrikada 6 hangarda, birisi 100 kw'hk, ikisi de 200 kw olan dizel motorlarından enerji elde edilerek, 170 personel ile faaliyete başlanmıştır.
böylece şehirde modern tarzda ilk büyük sanayi tesisi üretime geçmiştir. aynı zamanda fabrikadaki türk işçileri, daha doğrusu kayseri halkı da makine, motor ve metalle tanışmıştır.
fabrikanın açılmasıyla birlikte, junkers a 20, f 13 ve g-23 uçaklarının bakım, onarım ve revizyon işlemlerine başlanmıştır. fabrikada çalışan alman isçi ve mühendislere verilen yüksek ücretlerin bakım ve onarım maliyetlerini artırması, alman ve türk personel arasında huzursuzluğa yol açan ücret farkı, anlaşma gereği yükümlülüklerden bazılarının yerine getirilmemesi gibi sebeplerden dolayı anlaşmazlık çıkmış ve şirket 28 haziran 1928 tarihinde kapatılmıştır.
1930 yılında tayyare cemiyeti, şirketi hesabına tasfiye ederek fabrikayı milli müdafaa vekaleti'ne devretmiş ve yıl sonuna doğru tekrar uçakların bakım ve onarımına devam edilmiştir.
mevcut tesisler 1932 yılında tayyare fabrikası adım atmıştır.
1932 yılında milli müdafaa vekaleti ile amerikan ilie curtiss aeroplane and motor company mc. firması arasında yapılan anlaşma sonucu, curtiss hawk ve fledgllng uçaklarının üretimine başlanmıştır.
toplam 33 adet curtiss hawk ve 8 adet fledgling uçağı imal edildikten sonra bu uçakların üretimine son verilmiştir. fabrikada imal edilen fledglinglerden birisi yzb. enver akolu (emekli general) tarafından tahran'a götürülerek türk devletinin hediyesi olarak iran'a verilmiştir.
fabrikada imal edilen ve revizyonu(yenileme) yapılan uçaklar iniş ve kalkış için fabrikaya 5 km. mesafede, şehrin batısında bulunan çorakçılar mevkiine şehrin caddeleri dar olduğu için kanatları sökülüp atlı arabalarla çekilerek götürülüp getirilmiştir.
tecrübe uçuşlarını genç türk pilotları gerçekleştirmiştir.
1933 ortalama doğru fabrika tümüyle milli müdafaa vekaleti'ne devredilerek yeniden bir açılış yapılmıştır. 1935 yılında 3 ayrı tipte toplam 50 adet planör, türkkuşu adına imal edilmiştir.
1933-1934 yıllarında fabrika sahasındaki meydan uçuşa açılmıştır. 1936 yılında alman uçak üreticisi gothear waggoii fabrik a.g. ile lisans anlaşması yapılarak 1937 yılından itibaren gotha 145 uçaklarının, üretimine başlanmış ve bu uçaklardan toplam 45 adet imal edilmiştir.
yine 1936 yılında polonya'nın panstwowe zaklady ionicze firması ile lisans anlaşması yapılarak 1937 yılından itibaren pzl- 24a -24c uçaklarının imalatına başlanmıştır. bu uçaklardan da toplam 24 adet üretilmiştir.
1940 yılında ise ingiliz philhips and powis aircraft ltd. firmasıyla lisans anlaşması yapılarak magister imalatına başlanmıştır. bu uçaktan toplam 24 adet imal edilmiştir.
yaklaşık 10 yıl içerisinde 5 farklı tipte toplam 134 uçak üretilmiştir. ayrıca 1937-1947 yılları arasında 24 tip uçak fasbatı ve 14 tip motor revizyonu gerçekleştirilmiştir. 1950 yılından itibaren tayyare fabrikası'nın adı kaldırılarak hava ikmal merkezine dönüştürülmüştür. tesis, hava kuvvetleri komutanlığı'na ait pervaneli uçakların, onarım ve fasbatların, muhtelif tip taşıt araçları ile yer teçhizatı onarım ve revizyonlarını üstlenmiştir.
dış kaynaklardan yedek malzeme temini güçleştikçe, hava kuvvetlerinin ikmal, bakım ve onarım gücünün devam için fabrika geliştirilerek bir kısmı malzemenin üretimine geçilmiştir. türkiye'deki üç ikmal merkezinden biri olan kayseri ikinci hava ikmal bakımı merkezi'nde günümüzde yüksek teknolojik sistemlerle hava kuvvetlerinin ihtiyaçları yönünde üretim yapılmaktadır.
kayseride üretilen gotha go-145 uçakları
ikinci dünya savaşı sonrasında; 1948 -1952 yılları arasında abd hükümetinin, marshall planı adı altında, türkiyeye uyguladığı ekonomik yardım çerçevesinde uçak ve motor vermesi thk uçak ve motor fabrikalarının üretim faaliyetlerini sekteye uğratmıştır.
thk fabrikalarının yeterli sipariş alamamasında dönemin yöneticilerinin yerli üretime olan güvensizliği büyük rol oynamıştır. 1952de uçak fabrikası, 1954te uçak motoru fabrikası makine kimya endüstrisi kurumuna devredilmiştir, yani kapatılmıştır.
türkiyenin uçak fabrikası macerası, vahşi kapitalizmin hışmına uğramıştır. şu anda genellikle dışa bağımlı montaj sanayi şeklinde çalışmaktadır.
faydalanılan kaynaklar;
1-havacılık tarihinde türkler (yavuz kansu, sermet şensöz, yılmaz öztuna)
2-türkiye'nin ilk uçak fabrikasını kuran adam nuri demirağ ( semih inceöz )
3-aksiyon dergisi; 15 - 21 haziran 1996 türk havacılık sanayii ( h. nadir biyikoğlu )
4-ankara; 1991 etimesgut uçak fabrikası ve endüstrimiz ( şükrü er )
Gündemdeki Haberler
güncel Önemli Başlıklar