turklerin ve mogollarin eski dini

jean paul roux'nun kitabı.

kitabın roux tarafından yazılan giriş bölümünü okuyup kitabı kapattım. kitabın konusu ile ilgili değildi anlatılan ancak kitabın yazarının iki üç cümle ile size yaşamı anlatabildiğini görünce hayran kalıyordunuz, okuyunca siz de göreceksiniz.

kitabın konusu ise adından anlaşılıyor, türk-moğol'ların dinleri. haluk tarcan, ön türk uygarlığı adlı yapıtında, yabancı tarihçilerin, hunlara, barbarlıkları anlatılırken türk dediklerini ama sanatları söz konusu olunca birden bire moğola dönüştüklerini söyler.

roux, hun adının, i.ö. 180 yılında ortaya çıkan kuzey barbarlarının adları ile benzer olduğunu ve bu adın ise moğol dilinde olabileceğini söylüyor. yine de moğollar ve türklerin aynı kavmin iki boyu mu yoksa ayrı iki kavim mi olduğunu açıkta bırakıyor. daha sonra türklerin demirci olduğunu ve moğol akınlarına silah sağladıklarını söylüyor. yani türkler, moğolların alt savaş birimi olarak çalışıyor, ne derece doğru bilemem, zira kitapta söylenen çok az şeye kanıt sunuluyor. bu da kanıtsız.

demirin, türkler ve moğollar için kutsal olduğunu belirttikten sonra, önderlerinin bu adla anıldığından bahsediyor. aksak timur ya da timurleng demir-leng'den türemiş. leng aksak anlamında, aynı şekilde cengiz han'ın diğer adı timuçin'in temurçin yani demirci anlamına geldiğini söylüyor.

her iki kültürde ateş kültüne inanıyor. kitabın çoğunluğu ise bu pagan yaşayışı anlatıyor. kitap eğlenceli ve sürükleyici. ancak dediğim gibi kanıtsız-kuyutsuz olduğu için, yan ve kanıtlanmamış bilgi olarak haznesinde duruyor insanın.

sonuçta bir şey söylemem gerekirse zamanınız varsa, içerdiği bilgilere pek güvenmeden yan bilgi dağarcığı olarak okunabilecek bir yapıt. ama girişi, ah o girişi yok mu? sırf onun için bilr ele alınası, açılıp koklanası.

düzenle : ön türk uygarlığı kitabında belirtilen yabancı tarihçilerin tarihi saptırması olayına karşı bir gard almış olma ihtimalim var. o yüzden kayıtsız-kuyutsuz kısmı biraz aşırı kaçmış ve usta budunbilimci roux'ya bayağı bir haksızlık yapmış olabilirim, hatta yaptım galiba.

kitapta, kanıt olarak diğer yabancıların yazdıkları kitaplar var, babam sağolsun kitaba el koyduğu** için şu şu tarihçiler diyemiyorum burada. hem türk tarihini -200'den başlattığı hem de türkleri moğolların demircileri gibi göstermesi hoşuma gitmedi belki de, ki pek o kadar da damardan milliyetçi sayılmam sanırım.

cettox'un haklı eleştirisi üzerine.

biraz çeşitli olmakla birlikte şu şekilde sınıflandırmak çok da yanlış olmaz:

(bkz: göktengri inancı) veya diğer adıyla (bkz: tengricilik) iki halkın inancının kökeni denebilir.

gene devam edersek;

(bkz: şamanizm) veya (bkz: kam)*
(bkz: lamaizm) veya diğer adıyla (bkz: tibet budizmi)*
(bkz: animizm)

daha detaylı bilgi edinmek ve araştırmak isteyenler http://tr.wikipedia.org/wiki/Tengricilik adresinden yararlanabilir.