iltizam sistemi

tanzimat fermanının herkesten gelirine göre vergi alınacaktır maddesi üzerine kaldırılan sistemdir.

Bir nev'i vergi sisteminin özelleştirilmesidir. Osmanlı devletinin ekonomisin zayıfladığının ve sisteminin çökmeye başladığının işaretidir.

Osmanlılar zamanında vergi gelirlerini toplama yetkisini belirli bir süre için ve açık artırma yoluyla devretmesi, bu yetkiyi alanların da vergiyi devlete ödeyerek karşılığını
vergi yükümlüsü kişilerden alması usulüdür.

kamu hizmetinin önceden kararlaştırılan peşin bir bedel karşılıgı özel hukuk kişi olan mültezim tarafından yürütülmesi işlemi.

osmanlı nın nasıl çöktüğüne ve adalet dağıtırken nasıl da adaletsiz zorba bir duruma düştüğüne dair deliller bulunan sistem. toprak sistemi ilk zamanlar iyi işlemekle beraber duraklama dönemi ile birlikte toprak sisteminin de çökmesi ve istenilen vergilerin alınamaması nedeni ile amiyane tabir ile tebanın anasını ağlatmıştır. bozukluğu kısaca şöyle açıklayalım
bu sistemde (bozulduktan sonraki durumu) devlet bir bölgenin toprağından vergi toplama işini ihaleye çıkarır. amaç en fazla vergi toplarım diyen kişiye ihaleyi vermektir. ama bu da yetmez. bu kişinin devlete bunun için güvence vermesi gerekir. onun için de istanbuldaki yahudi veya ermeni para babalarının yanına gidilir. onlar güvence olarak gösterilir(tabi ki kendi komisyonlarını alırlar) ihaleyi alan mültezim bu gelirleri toplamak için kendine adam tutar ve taşraya salar. bunlar hep maliyettir. diyelim ki devlet bana 500 bin akçe topla dedi. yukarıdaki maliyetler ve ihaleyi alanın kendi karı ile bu olur 1 milyon akçe. kısacası vatandaş tefecilerin ve mültezimlerin insafına bırakılıyor; devlet ben alacağıma bakarım diyerek gerisine karışmıyordu. bu vergiler ve adaletsizlik içinde boğulan anadolu nun türkmen halkı arasında çok yaygın olan bir deyiş vardır o da:
şalvarı şaltak osmanlı
eyeri kaltak osmanlı
ekende yok biçende yok
yiyende ortak osmanlı

belli bir bölgenin toprak urunleri vergisi toplama işini ihale yoluyla bir kişiye verilmesidir.