terakkiperver cumhuriyet fırkası

ilk muhalefet partisi olma sıfatına sahiplerdir.

Başkanlığını Kazım Karabekir'in yaptığı Fırka'nın genel sekreteri ise Ali Fuat Paşa'ydı. Bazı eski ittihatçıları da bünyesinde toplayan yeni partinin programı Esaslar, iç Politika, Ekonomi, Maliye, Maarif Politikası ve Sosyal politika görüşlerini ortaya koyacak şekilde hazırlanmıştı. Programda ekonomi ve maliyeye ağırlık verildiği görülmektedir. Şu maddelerle;

Madde 1-Türkiye Devleti'nin halkın hakimiyetine dayanan bir cumhuriyet olduğu.
Madde 2- Fırkanın Hürriyetperverlik (Liberalizm) ve halkın hakimiyeti
(Demokrasi) esasına dayandığı.
Madde 3- Çıkarılacak kanunlarda halkın ihtiyacının, menfaatinin, eğiliminin,
çağın gereğinin ve adalet prensiplerinin göz önünde bulundurulacağı.
Madde 4- Fırkanın genel hürriyetlere şiddetle taraftar olduğu.
Madde 5- Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun milletten izinsiz tadil edilemeyeceği.
Madde 6- Fırkanın fikirlere ve dini inançlara saygılı olduğu.

yeni partiyi kuranlar halk egemenliğine ve Cumhuriyet yönetimine olan bağlılıklarını vurgularlar ve toplumu çağdaşlaştıracak değişikliklerin birdenbire değil, zamanla kendiliğinden gerçekleşeceğini iddia ederler. Cumhuriyet Halk Fırkası'na nazaran daha liberal ve demokrat görüşleri benimsediklerini, dolayısıyla dini inanç ve fikirlere saygılı olduklarını ifade ederler.

Ayrıca Cumhurbaşkanı'nın tarafsız olması gerektiğini savunan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TPCF) temsilcileri muhalefetsiz bir sistemin otoriterliğe kayacağı endişesini taşıdıkları için böyle bir harekete giriştiklerini belirtirler. En çok üzerinde durdukları sorunlardan biri cumhurbaşkanıyla ilişkileriydi.

Halkın nazarındaki itibarından dolayı M. Kemal Paşa'yı karşılarına almak istemeyen Terakkiperver Fırkası mensupları onun tarafsız olarak muhalefeti benimsemesi halinde başarılı olabileceklerine inanıyorlardı.

Kısa sürede teşkilatlanmaya başlayan parti, rejime ve inkılâplara karşı olan grupların sızdığı bir konuma gelir. iktidara karşı eleştirilerin artması üzerine ismet Paşa (inönü)'nın yerine daha ılımlı kişiliğiyle bilinen Fethi (Okyar) Bey Başbakanlığa getirildi.

Ancak kısa bir süre sonra doğuda meydana gelen (bkz: Şeyh Sait isyanı) gelişmelerin seyrini değiştirdi. isyan sonrasında, programındaki 'fırkamız itikad-ı diniyeye ve fıkriyeye hürmetkardır' maddesinden dolayı Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, isyandan sorumlu tutularak 5 Haziran 1925'te kapatıldı.