zeka ve akıl

birbirine karıştırılmamalıdır..
zeka : beynin işlem yapma hızı ve kabiliyeti
akıl : düşünmek ve doğruyu yanlıştan ayırabilme yeteneğidir

(bkz: akıl ve zeka arasındaki farklar)

akıl yalanla gerçeği, doğru ile yanlışı ayırabilme, bir konuda düşünce yürütebilme ve görüş bildirme yeteneğidir.

zeka ise bir olayı önce anlama, ilişkileri kavrama, yargılama ve açıklayarak çözme yeteneğidir.

birbirine karıştırılmalıdır ama dikkatlice...

şöyle ki, akıl zekanın sosyal problemler karşısında kullanılabilen kesridir.

bu tespitin manası şudur: duygusal yükümüz (çocukluk travmaları, nevrozlar, hırs, saplantılar vs...), bir matematik problemi çözerken sosyal problemleri çözerken olduğundan çok daha az etkindir. yani şizofren bir kişi bile eğer zeka seviyesi yeterliyse son derece karmaşık matematik problemlerini çözebilir. ne var ki sosyal hayatında, ortalama zekaya sahip ama duygusal yükü fazla olmayan bir kişi kadar bile başarılı olamayacaktır. sosyal hayatında karşılaştığı problemlere, zekası fazla ama duygusal yükü de fazla olan bir kişi kadar iyi çözümler bulamayacaktır. zira duygusal yükü sosyal olaylarda zekasının ancak bir kısmını kullanabilmesine izin verir.

diğer taraftan, embesil bir şahsiyetin, duygusal yükü az da olsa sosyal hayatta başarılı olması yine beklenemez. yani matematik problemleri konusunda pek başarılı olamayan kişiler hemen "bende akıl fazla" diye coşmasınlar. matematik problemlerini çözerken kullandığımız zekanın %100'ünü (ki böyle bir oranı yakalamak imkansızdır. zaten buradaki "oran" ifadesi de temsilidir) sosyal problemlerde kullanabilir durumda olsak bile zeka seviyemiz çok yetersizse aklımız muhtemelen yine yetersiz kalacaktır.

olayı matematik olarak şöyle bir benzetmeyle ifade edelim: a kişisinin zekası 100 puan olsun ama duygusal yükü sebebiyle sosyal problemlerde % 60'ını (60 puan) kullanabiliyor olsun. b kişisinin zekası ise 80 puan olsun. duygusal yükü a kişisine göre daha az olduğu için zekasının sosyal olaylarda %85 etkinlikle kullanabilsin. söz konusu kişi sosyal olaylarda 68 puanlık etkin zeka kullanacağı için aklının a kişisinin 60 puanlık aklından üstün olduğunu söyleyebiliriz.

bir de zeka puanı 60 olan bir c kişisi olsun. kişi, mucizevi bir şekilde, zekasının %95'ini sosyal olaylarda etkin olarak kullanabilse bile aklının değeri sadece 57 puan olacaktır.

yaptığım matematik benzetmelerin hesaplanabilir olmadığını, sadece durumu izah etmek için örnek olarak sunulduklarını bir kere daha hatırlatmak isterim.

hayat elbette bu benzetmelerden çok daha karmaşık. fakat matematikte çok iyi olduğunuz halde sizin kadar iyi olmayan bir arkadaşınız hayatta çok daha başarılı olduysa ("neye göre?" sorusunu bir yana bırakıyorum) sakın şaşırmayın... sebebi aklının sizden fazla olması olabilir. fakat akıl zekadan tamamen bağımsız da değildir...

akılları toplayıp pazarda satışa çıkarmışlar, herkes yine kendi aklını almış.

Ders çalışıyorsan akıllı bir çocuksundur, az çalışıp çok anlıyorsan zeki bir çocuksundur.