ve veya farkı

bir çok arkadaşın aradaki farkı bilmediğini farkettim. çok basit ayrılacağını düşündüğünüz şeyi bazıları ayırd edemiyor.

ve; aynı özne veya eylem için birbiri ile eşit kelimeleri birbirine bağlamaya yarar. ikinci kullanıldığı yer ise aynı anda, aynı özneye ait olayları anlatan cümlelerin arasında kullanılır. yerine dahi, hem kelimelerini kullanabiliriz. -de eki kullanmakta da sakınca yoktur.

kemal salaktı ve aptaldı.
kemal salaktı, aptaldı
kemal hem salaktı hem aptaldı.

tecavüzcüler ve hırsızlar hapse girecek.
tecavüzcüler de hırsızlar da hapse girecek.
hem tecavüzcüler hem hırsızlar hapse girecek.
tecavüzcüler, hırsızlar hapse girecek. >>> ve bağlacı ayırdığı her kelimeye aynı görevi yükler. yani bağladığı herkes hapse girecekse girecektir.

biz dün gece çok eğlendik ve mutluyduk. dün gece hem diskoya gittik hem bara gittik. dün gece diskoya ve bara gittik. dün gece diskoya da bara da gittik.

veya bağlacı ise aynı değerde olup da birinin tercih edilmesi gereken iki seçenek arasında kullanılırlar. tecavüzcüler veya hırsızlar hapse girecek. yani ya tecavüzcüler ya da hırsızlar hapse girecek. biri girerse diğeri girmeyecektir. çok kullanılan bir hatadır. yani seçimlerden birinin geçerli olduğunu ifade eder.

biz dün gece çok eğlendik veya mutluyduk. dün gece diskoya veya bara gittik. dün gece diskoya veya da bara gittik diyemeyiz.

Atatürk'le üç veya iki defa karşılaştım. yani bu seçimlerden biri geçerlidir. hem iki defa hem üç defa karşılaşmış olamam.

şimdi anayasada bir cümle geçiyor.

Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır cezayı gerektiren suçüstü haliVEseçimden önce soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla Anayasanın 14 üncü maddesindeki durumlar bu hükmün dışındadır

burda ki "ve" nasıl bir bağlaç? biribiriyle eşit kelimeleri aynı yükleme bağlıyor. yani kullanımı doğru ama bir arkadaş inatla veya kelimesi olmalıydı diyor. veya kullanılsaydı yüklem iki seçimden birine ait olurdu. yani ya ağır suç işleyenler milletvekili olamaz yada 14.maddedeki durumdakiler milletvekili olamazdı. bir kesinlik yaratmadığından ve yasaların kesin hüküm belirtmesi gereğinden hiçbir yükleme farklı seçimler yüklenemez.

(bkz: 9uncu sınıf birey matematik konu anlatımı)

ekşi sözlük'teki bir elemana uzun uzun ve örnekleriyle anlatmaya çalıştığım fark. inat etmezse yanlış bildiği bir şeyi öğrenmiş olacak. yok eğer inadım inat götüm iki kanat derse daha fazla uğraşmayacağım. zira iyi niyetin de bir sonu oluyor.