sivil itaatsizlik

(bkz: anarşizm)

ilk kez 1848 yılında amerika'da henry david thoreau tarafından kullanılmıştır. daha sonra 1980'li yıllarda avrupa'da sıkça tartışma konusu olmuştur bu kavram.

"şu ya da bu ölçüde adil ilişkilerin hüküm sürdüğü demokratik bir sistemde ortaya çıkan haksızlıklara karşı, yasal imkanların tükendiği noktada son bir çare olarak başvurulan, kendisine anayasayı ya da toplumsal sözleşmede ifadesini bulan ortak adalet anlayışını temel alan, şiddeti reddeden, yasadışı politik bir edimdir." *

(bkz: mahatma gandhi)

klasik bir (bkz: süleyman seyfi öğün), sosyoloji, vize sorusudur. olayı döndürüp dolaştırıp milliyetçiliğe bağlayın bunu sorduğunda, hatta cola turca yı falan da sıkıştırın araya, asgari 40 alırsınız. hadi kolay gelsin..

devlet'in ve hülkümet'in yönetim konturolünü kaybettiğinde ortaya çıkabilecek bir durumdur. bu cümleyi ilk terennüm eden askeriye olabilir.

http://www.savaskarsitlar...ID=1&ArsivAnaID=16600

(bkz: 555k)

Yasaların ya da hükümet politikasının değiştirilmesini hedefleyen kamuoyu önünde icra edilen, şiddete dayanmayan, vicdani, ancak yasal olmayan politik bir eylemdir. *

Meksika savaşı yüzünden, ki henry david thoreauya göre bu savaş sadece köleliği geliştirmek içindi, ödemeyi reddettiği vergi sonucu hapiste geçirdiği bir gece, onun "Sivil itaatsizlik" isimli makalesini yazmasına neden olmuştur. Daha sonraları Gandhi'nin en büyük ilham kaynağı olacak bu makale Thoreau'nun belki de en ünlü eseridir. Gandhi'nin dışında Tolstoy ve Martin Luther King gibi önemli isimler de Thoreau'nun düşüncelerinden ve eserlerinden ilham almışlardır. *

bir tür erdemdir.

bir ikna yöntemi olarakda kullanılır...

desteklediğim yaşam tarzı. Elektrik faturaları'na, SSK primlerine, bağkur borçlarına, mecburi telefon faturalarına, şişirilmiş adsl faturalarına kafam girsin.

http://www.hurriyet.com.t....asp?gid=229&sz=20851

silahlı ayaklanma değildir. pkk hiç değildir. pkk sivil de değildir. pkk eli silahlı bir terör örgütüdür.

türkiye'nin altına imza attığı avrupa insan haklari sozlesmesi'ne göre düzenleme yapmayı kabul ettiği ama hâlâ yapmamak için direttiği "vicdanî ret" hakkının tezahürü olan "ölme öldürme askere gitme" gibi sloganlara imza atmış siyasî tavırdır.

ilgilenenler araştırabilir, türkiye vicdanî ret hakkını tanımadığı için vicdanî retçilere çektitdiği zulümden ötürü aihm'de görülen birçok davada tazminat ödemeye mahkûm olmaktadır. türkiye cumhuriyeti hükümeti ab sürecinde söz verdiği hâlde vicdanî ret hakkını henüz anayasaya almamıştır.

"
ülke: ailem taciz ediliyor, uluslararası kuruluşların haberi var

ülke, aihm kararının ardından ailesinin rahatsız edildiğini, bunun üzerine uluslararası af örgütü (uaö), insan hakları izleme örgütü (hrw) ve birçok başka kurumun bilgilendirildiğini, ayrıca birleşmiş milletler insan hakları özel raportörü'ne de başvurulduğunu açıkladı.

"aileleri gereksiz yere üzmektense çözüm sürecine odaklanılsın"diyen ülke, ailesinin nasıl rahatsız edildiğini de şöyle anlattı:

"7 mart 2006 tarihinde ailemin, yani annem ve babamın evine dört sivil şahıs geldi. bu "ziyaret" aihm kararı çıktıktan bir buçuk ay sonra gerçekleşti. o güne dek aileme dönük çok sayıda taciz yaşandı ve yetkililer orada yaşamadığımı zaten biliyorlardı. ancak aihm kararının çıkmasıyla, eskisi gibi yerel polis memuru göndermektense bu sefer kendilerini tanıtma gereği duymayan ve ancak sorulunca konya-ahırlı askerlik şubesi'nden olduklarını söyleyen dört kişi gönderildi.

"bir kere böyle bir olağan uygulama yok ve askerlik şubesi yetkilileri bir adrese gitmek için ülkenin yarısını kat etmezler. belli ki başka bir kurum devreye girmiş. burada basbayağı sindirmeye ve ailem üzerinden beni yıpratmaya dönük bir hareket var. zaten ziyaretle yetinilmemiş, izleyen günlerde de evin civarında dolanılarak ailemin can güvenliği için ciddi olarak endişe duymasına yol açılmıştır.

"bu uygulama yasal ya da değil, her şeyden önce hayasızca. bunlar maalesef tanıdık refleksler. yeni gerçekliklere uyum sağlamaktansa sağa sola sataşılıyor ve konu ile ilgisiz üçüncü kişilere zarar veriliyor."
"

http://bianet.org/bianet/...kararina-dair-ne-yaptiniz

bir nevi, konuşmayı bile doğru düzgün bilmeyen; düşünmeye, bırakın gerekeni, sıfır değer veren, kelime dağarcığı "eyvallah, anam avradım olsun, inşallah maşallah'ı" geçemeyen, kendi düşüncelerine karşı çıkana küfretmekte bile beis görmeyen, zekası acınacak seviyelerdeyken bile milletle oynamaya çalışan, kurallarını dikte ettirmeyi hak sanan zevata ve bu zevatın başında bulunduğu kurumlara ve mekanizmalara(devlet, sağlık, adalet vs) itaat etmeme, onları tanımama. aslen herkesin, kağıt üzerindeki görevi seni koruma, kollama ve elinden geldiğince, optimum hayat standartlarını sağlama olan bir kurum bu vaadedilenleri yapmıyorsa, bu kuruma karşı yapabileceği, hatta ve hatta yapması gereken eylem çeşididir. ayrıca makul gördüğüm tek anarşik eylemdir. bir ileri basamağı aihm'e gitmek olabilir. onu da makul görmeye başladım desem yalan olmaz bu rezillikler arttıkça.

not: kuzey kore veya nazi almanyası veya eski bir doğu blok'u ülkesi değilsek bu entry burda kalır akadaş. itaat etmiyorum, ettirmek istiyorsa adam yerine koysun beni.

(bkz: devlete küsmek)

(bkz: medeni kanun madde 2)*

Ahimsa (şiddet dışılık) ve Satyagraha (şiddet dışı direniş); Mahatma Gandhi'nin Çağı aydınlatan direniş hikâyesi... fikirleri ile yaşadığı yüzyıla koca bir çentik atmış bir direniş ustası.

en zarif bi itaatsizlik türüdür.

en meşhur örneği henry david thoreau ve ralph waldo emerson arasında görülen olaydır:

abd meksika savaşına finansman sağlamak için ekstra bir vergiyi yürürlüğe koymuştur ve thoreau bu durumu desteklemediği için vergiyi ödememektedir. bu yüzden de hapse girer. kendisini ziyarete gelen emerson ise sorar:

- henry sen neden buradasın?

thoreau da o meşhur cevabı patlatır:

- asıl sen neden oradasın?

civil disobedience.

liberal politikalar gereği fakir kalan büyük kitlelerin liberal devlet düzenine karşı çıkmalarıdır.

fr. la désobéissance civile.

"herkesin suskun olduğu bir cumhuriyette, özgürlüğün varlığı tartışılır" *

son çare olarak başvurulması gereken, şiddet içermeyen ve yapan kişinin alacağı cezaları önceden kabullendiği bir eylemdir. gandhi,thoroue gibi isimler bu kavramla birlikte anılır.

vicdani retci olup "bazı" ülkelerde zulüm görenler

sivil itaatsizlik örneğidir.

edit: tekrar okudum ve yasalardan umut kesildiği yerde uygulanması teknik olarak doğrudur deme kararı verdim.

ivil itaatsizlik

hazırlayanlar: tuğçe kocaoğlu, gökçe genç, recep küçük, mert küçükyumuk, taner gölbaş, oğuzhan cacamer

sınırları değişken olarak ele alınan sivil itaatsizlik kavramının genel olarak çerçevesinin çizebilmesi mümkündür. bu nedenle sivil itaatsizliği, kavramsal olarak ortaya çıkışına bakarak ele alabiliriz. burada karşımıza henry david thoreau çıkmaktadır. bunun yanı sıra tarihsel süreçte sivil itaatsizliğe belli ölçütler doğrultusunda açıklamalar da getirilmiştir. bütün bu açıklamaları dünyadan ve türkiyeden sivil itaatsizlik örnekleriyle açıklamak daha anlaşılır olacaktır.

sivil itaatsizlik nedir? ölçütleri nelerdir?

sivil itaatsizlik kavramı ilk olarak amerikada 1849da henry david thoreau tarafından ortaya atılmıştır. thoureaua göre yönetim yetersiz ve acımasızsa insanların buna direnme hakkı vardır, vatandaşın görevi haksızlıklara karşı koymaktır. thoureau bu düşüncesini, şu sözlerinde dile getirmiştir: kendimi, şöyle bir devlet düşleyerek avutuyorum, sonunda bütün insanlara karşı doğru olmayı gözeten, bireye sanki komşusuymuş gibi davranan bir devlet! bu tür meyveler veren, bu meyvelerin olabildiğince çabuk olgunlaşıp dökülmeleri uğruna, sıkıntı çeken bir devlet. böylesi bir oluşum, daha yetkin, daha parlak bir devletin yolunu açacaktır. gelgelelim böylesi henüz ortalıkta yok

başka bir tanıma göre sivil itaatsizlik, "şu ya da bu ölçüde; adil ilişkilerin hüküm sürdüğü, demokratik bir sistemde ortaya çıkan, ciddi haksızlıklara karşı, yasal imkânların tükendiği bir noktada, son bir çare olarak başvurulan, anayasa veya toplumsal sözleşmede ifadesini bulan, ortak adalet anlayışını temel alan, şiddeti reddeden, yasadışı politik bir edimdir. "1

bu kavram kanunlara karşı olmak değil, hukuk düzeni içerisinde olan ya da olabilecek haksızlıklara karşı bir araçtır. siyasi bir ifade içerip; akıllıcı eylem olarak nitelendirdiğimiz sivil itaatsizlik; bireysel çıkarlar ya da grup çıkarlarıyla gerekçelendirilmez. insani ve kurumsal tüm diyalog yolları tükendikten sonra itaatsizliğe başvurulur. itaatsizlik eylemi, bu eylem yüzünden başa gelebilecek hukuksal riskler göze alınarak yapılır.

bu akılcı eylemler; sürecinde kollektif hareketler barındırsa da eyleme bireysel inisiyatifle de başlanabilir. böylece bireysel inisiyatif kollektif harekete de zemin hazırlar. buna somut bir örnek verecek olursak; bir gencin askere ya da savaşa çağırıldığı halde gitmemesi bireysel bir itaatsizlik olsa da kollektif itaatsizliğe sebep olmaktadır. bu eylemler bireysel ya da kollektif olmakla beraber açık(aleni) bir şekilde ve kamuoyunca algılanabilir bir özelliğe sahip olmalıdır.

sivil itaatsizliğin kendine yöntem olarak belirlediği şiddetsizlik; karşıtlarının ya da olayın dışındaki 3.kişilerin fiziki ve psikolojik bütünlüklerine zarar vermemesidir.2 özetle eylemlerinde şiddete başvurmadan değişimi amaçlamaktadırlar. bu değişim farklı yollarla gerçekleşebilir: oturma, miting, imza toplama, yayınla kendini ihbar, yürüyüşler, yasaklanmış sempati gösterilerivb.

buraya kadar bahsettiğimiz sivil itaatsizliği oluşturan unsurları şöyle sıralayabiliriz:

+ kişisel ve sorumluluğu üstlenilen bir eylemdir,
+ çıkar gözetmeyen bir eylemdir,
+ kolektif bir direniş eylemidir,
+ şiddetsiz bir eylemdir,
+ şeffaf bir eylemdir,
+ nihai bir eylemdir.

dünyadan ve türkiyeden sivil itaatsizlik örnekleri

açıkladığımız sivil itaatsizlik kavramını, bu alandaki örnekler daha iyi anlatacaktır:

* gandhi: thoreaunun sivil itaatsizlik yaklaşımının yeniden fark edilmesini sağlayan, 1900lerde gandhi olmuştur. güney afrikadakileri bir araya getirmek için indian opinion (hintlinin kanısı) adlı gazeteyi çıkarmıştır. gazetede kötü yönetimlere karşı koyma gerekliliği üzerine bir yazı yazan gandhi yasalara karşı doğrudan harekete geçmiş kitle tutuklamalarına yol açması için yasaları bilerek çiğnemiştir. hareket günden güne ivme kazanmış ve sonuç olarak yönetim yasaları gözden geçirmekle binlerce kişiyi hapishanelere doldurmak arasında kalmıştır. gandhinin kullandığı yöntemler sadece haksızlık içeren yasalara karşı değil, dini emirlere ve kast sistemine karşı da etkili olmuştur.

* muhammed ali: 1960ların sonuna doğru amerikan yönetimi, dünya ağır siklet boks şampiyonu muhammed aliyi vieatnama karşı savaşa sürmek isteyince, efsanevi boksörün şu sözleri çok yankı bulmuştur. hiçbir yietkonglu bana zenci demedi. bu yüzden onlarla benim bir alıp veremediğim yok. bu çıkışıyla birlikte, asker kaçağı durumuna düşmesine ve şampiyonluğunun geri alınmasına rağmen muhammed ali, bir kez olsun geri adım atmayarak inançlarının arkasında durmayı tercih etmiştir.

* türkiye öğretmen sendikası:. türkiye öğretmenler sendikası&nın 1969 yılındaki öğretmen boykotu ilk sivil itaatsizlik eylemi olarak değerlendirilmektedir.

* bergamalı köylüler: bergama köylülerinin siyanürlü altına karşı düzenledikleri gösteriler de "sivil itaatsizlik" eylemlerine örnek olarak verilebilir. köylüler, bu eylemlerinden birinde boğaz köprüsünün trafik akışını engellemişlerdir.

* gençler: öğrencisi oldukları üniversitelere alınmayan başörtülüler de "sivil itaatsizlik" olarak değerlendirilebilecek pek çok eylem düzenlediler. örneğin, 1997 yılında istanbul üniversitesi önünde dört ay süren, her gün 1 saat oturma eylemi yapmışlardır. ekim 1998 yılında yapılan "özgürlük için el ele" eyleminde ise türkiyenin pek çok yerinde insan zincirleri oluşturmuşlardır.

* cumartesi anneleri: 27 mayıs 1995 tarihinde küçük bir grubun girişimiyle başlatılan ve 2000 yılında polisin müdahalesine kadar sürdürülen eylem izinsiz olarak yapılmaktaydı. bu anlamda, sivil itaatsizliğin yasadışılık unsurunu barındırmaktadır. yapılan eylem yasadışı ama aleni ve gidişatı hesaplanabilir bir eylemdir. hem açık biçimde örgütlenmişler, hem de eylemi halkın algılayabileceği şekilde yapmışlardır. her cumartesi günü yarım saat galatasaray lisesi önünde oturma eylemi gerçekleşmeye devam etmektedir. amaç; çocuklarının tutuklandıktan sonra kaybolmalarına tepki göstermek ve çocukları tutuklanmayan annelerin de bu duruma tepki göstermesidir. bununla birlikte kaybolan çocukların akıbetinden haberdar olmak, cinayete kurban giden çocukların, hukuksal sürecini başlatmaktır. eylem sistem bütünlüğüne karşı değil, tekil bir haksızlığa karşı yapılmaktadır.

kaynakça

necati alkan. sivil itaatsizlik ve terör örgütü pkk kadekin serhildan eylemleri

hüseyin akyol. şiddeti dışlayan eylem; sivil itaatsizlik

şeniz anbarli. bir pasif direnme modeli olarak sivil itaatsizlik , c. ü iktisadi ve idari bilimler fakültesi dergisi

h. arendt, r. dworkin, j. habermas, j. galtung, m. l king, j. rawls, h. saner, h. d. thoreau.(2001)kamu vicdanına çağrı sivil itaatsizlik&ayrıntı yayınları.

jose bove, gilles luneau. (2006) sivil itaatsizliğe çağrı iletişim yayınları.

(bkz: cumartesi anneleri)