osmanlı da kürdistan

Tarihte Kürdistan olmadığı hep tekrarlanır, doğrudur. Sovyetler Birliği, ikinci Cihan Harbi’nin ortasında Basra Körfezi üzerinden Batılıların yardımını almak için bir bağlantı kurmak zorundaydı. ingiliz kontrolündeki Irak sınırına kadar Batı iran ve Azerbaycan mıntıkası işgal edildi; Sovyetler işgal bölgesindeki Kürtler için Mahabad Cumhuriyeti’ni kurdurdular.
Bu cumhuriyetin tarihi, bir kukla hükümet kurmanın ötesinde Kürtler için çok önemlidir ve Mahabad sanıldığı gibi sadece solcu bir cumhuriyet değildir. 1,5 yıl içindeki ihtilaflar, gruplaşmalar ve olaylar göstermiştir ki ömrü kısa olan bu devlet, gelecekteki Kürt hareketi içindeki renkleri ve sorunları da ihtiva ediyordu.
Dönem içinde Cafer Pişaveri başkanlığında iran Azerbaycan’ında da bir halk cumhuriyeti kurulmuştu. Savaş kazanıldı, Sovyetler kurdurdukları iki cumhuriyeti Batılılarla yaptıkları antlaşma gereği harcamak zorunda kaldılar. iran kuvvetlerinin dönüşü kanlı oldu.

Nedir ki, o günden sonra Kuzey Irak da Kürt hareketine mekan oldu. Osmanlı tarihindeki Kürdistan bugünkü Hakkari (Çölemerik), Irak içindeki Zaho ve Süleymaniye’ye kadar uzanır. idari bakımdan bu bölge Kürdistan diye anılırdı.
Şüphesiz ki bölgenin dışında da Kürt aşiretleri vardı. 19’uncu asırda bu bölge müstakil bir sancak olarak doğrudan merkeze bağlanmıştır ve Şehr-i Zor sancağı veya livâsı adını taşır. Bölgede yoğun olarak bulunan Müslüman Kürtlerin yanında Kürtçe konuşan Nasturi Hıristiyanların ve Kürtçe konuşan Yahudilerin bulunduğu açıktır. Bu son iki grup ikinci Cihan Savaşı’nı izleyen 40 yıl içinde bölgeden tamamen çekildiler.

ilber ortaylı.

ilber hocamızın 2009 yazısıdır.