kaya kartalı

Kaya kartalı (Aquila chrysaetos), atmacagiller (Accipitridae) familyasından büyük ve kahverengi bir kartal türü. *

lat:Aquila chrysaetos

öbür adıyla «Altın kartal», tarihte kuvvet sembolü olmuş kartaldır. Kuzey Yarımküresi'nin büyük bir kısmında rastlanan bu yırtıcı kuş, gerçek kartalların en irisi, en kuvvetlisi ve en derli toplu yapılışıdır. Uzunluğu 80-95 santim, kanatlarının uzunluğu 58 - 64 santim, kuyruğu 31 - 36 santimdir. Açılmış kanatlarının eni 2 m.'yi bulur. Ağır bir kuş olduğundan, sakin havada alçak bir yerden havalanırken hantal gözükebilir, fakat yükseğe çıktıktan sonra, gayet ihtişamlı bir uçuşu vardır. Avının üzerine büyük bir hızla inerken, kanatlarının arasından akan havanın sesi epey uzaktan duyulabilir.
Kaya kartalı pek çok tavşan ve yer sincabı öldürür, küçük kuzularla hindilere saldırdığı da çok görülmüştür. Kuşların arasından yalnız yırtıcı kuşlar, kırlangıçlar ve çok hızlı uçan ötücü kuşlar pençesinden kurtulur. Kaya kartallarının bazen çift olarak ava çıktıklarını görenler olmuştur. Orta Asya ulusları kaya kartalını terbiye ederek tilki ve ceylan avlamaya alıştırırlar. Pençelerinin kuvveti o derecedir ki, sahibinin sargılarla emniyete alınmış bileğine tünediği zaman, dokunduğu yeri ağrıtır.
Yavruyken ele geçirilip büyütülen kaya kartalları insanlarla sıkı fıkı dost olurlar, hele sahiplerine o kadar alışırlar ki, uzunca bir süre ayrılacak olsalar, onu bayağı özlerler. Sahiplerini görünce de onlan sevinç çığlıklarıyla karşılarlar.
Kaya kartalı siyahımsı kahverengiyse de, sırtında ve boynunda altın renginde gayet güzel bir parıltı dikkati çeker. Birçok lisanlarda «altın kartal» diye isimlendirilmesi bundan ileri gelir. Genç kaya kartallarının kuyruklannda beyazımsı, bölgeler vardır. Bu kartal bir yılda bütün tüylerini dökmeyen tek tük kuşlardan biridir: Bu tüy dökme eylemi iki yılda tamamlanır. Kaya kartalı, yuvasını kolay erişilemeyecek bir yere: Bir kaya duvarındaki pervaza, ya da yüksek bir ağacın üzerine yapar. Değneklerden bina edilen bu yuvayı üst üste yıllarca kullanır. Kaya kartalları ölünceye kadar bir arada kalmak üzere birleşirler.
*

(bkz: golden eagle)