bugün
- fenerbahçe9
- 23 nisan ulusal egemenlik ve çocuk bayramı10
- patiswiss15
- türk kızlarının beğenmediği erkek tipi13
- bir kadında ilk baktığınız yer neresi11
- inmesi binmesinden daha zor olan şeyler14
- sinemaların batma aşamasına gelmesi15
- 22 nisan 2024 sivasspor fenerbahçe maçı33
- stanleywhite10
- kalbin sadece bir kişiyi seveceği saçmalığı9
- junkman8
- yoga eğitmeni uzun boylu motorcu şamatacı erkek8
- belediyeler el değiştirince bütün foyalar döküldü19
- siklememenin getirdiği huzur9
- anın görüntüsü19
- ismail kartal8
- icardi190511
- fenerbahçe'nin bu sene de şampiyon olamaması8
- sivasspor'a verilen penaltı18
- yazarların en rum özelliği11
- bülent uygun9
- galatasaray9
- bakire misin diye soran erkek12
- xdearm8
- johnny bellington21
- nihavend longa19
- icardi1905'in adam gibi adam olması15
- chp genel merkezi önündeki aşırı üks araçlar9
- icardi1905 silik olsun kampanyası16
- binali yıldırım'ın servet15
- mersinden kıbrısa yüzmek12
- evlenmezsek yaşlanınca ne yapacağız sorunsalı9
- sözlükte fake alacak kadar ezik olmak8
- profesyonel fotoğraf makinası tavsiyeleri9
- güzel kızların size abi demeye başlaması11
- arda güler9
- türk kızlarının zenci sevdası13
- susmayan durmayan israile gemi ticareti8
- bir insan sizi ne kadar kırabilir13
- şu anda çalan şarkı11
- sevgili kendim12
- afrika ülkeleri ve türkiyedeki enflasyon oranları29
- abberline tarzı saçma sapan başlıklar açmak8
- icardinin bir haftada 600 üzeri entry girmesi8
- ekşi sözlük20
- türk kızlarının beğendiği erkek tipi16
- bir kadına yaklaşıp adres sormak9
- 21 nisan 2024 real madrid barcelona maçı19
- ona bir şey söyle12
- 21 nisan 2024 galatasaray pendikspor maçı11
şu kategorilerin içerisine hayvanlar kategorisini de ekleseler çok iyi olur.
Sözlükte olmama sebebini anlayamadım, nasıl olmaz lan?
Batı dillerine Yunancadan geçmiş olan "kategori" kelimesi ifade, yüklem ve bir nesneye yüklenen nitelik anlamlarına gelir. Arapçada "söz" anlamına gelen "kavi" kelimesinden türetilen "mekûlât" da, bu Yunanca kelimenin hemen hemen tam çevirisi olarak, bir nesne karşısında, onu tanımlamak için "söylenmiş sözler" anlamını taşır.
Kategoriler öğretisinin kurucusu olan Aristoteles'e göre, gerçek bilgi tümel olan önermelerle kurulur. Her önerme, en az iki terimden meydana gelen bir yargıdır (hüküm). Bu iki terimden birincisi konu, ikincisi de yüklem, yanı obje hakkındaki bir ifadedir. Devamlı olarak konuya bir takım ifadeler yüklenir. Konu edilen ojbe tektir ve "cevher" dîye adlandırılır. Bu cevher hakkında söylenilen şeyler ise "araz"dır. Arazlar dokuz tanedir. Böylece bütün kategoriler, biri cevher, dokuzu da araz olmak üzere on adede ulaşır.
Şimdi Aristoteles'e göre bu on kategorinin nelerden ibaret olduğunu sırasıyla görelim:
1- Cevher (Substance): Bir önermede "o nedir?" sorusunun cevabıdır: "O ağaçtır" gibi;
2- Nicelik (Ouantity): Önermedeki "kaç?" veya "ne kadar?" sorusunun cevabıdır: "Üç tanedir" veya "iki metredir" gibi
3- Nitelik (quality): Önermer deki "nasıldır?" sorusunun cevabıdır: "Be»
yazdır", "hastadır" gibi;
4- Görelik (relativity): Önermede, objenin diğer varlıklarla nisbetini gösteren kategoridir: "O, onun nesidir?" sorusuna karşılık "oğludur" cevabı gibi;
5- Yer (space): Önermedeki "nerede?" sorusunun cevabı olan kategoridir: "Altında" gibi;
6- Zaman (time): Önermedeki "ne zaman?" sorusunun cevabıdır: "Geçen yıl" gibi;
7- Durum (state): Önermede objenin ne durumda olduğunu gösteren kategoridir: "Eğik", "oturmuş" gibi;
8- Sahib olma (mülk): Önermede konunun (obje) tasarrufunda bulunan şeyi gösteren kategoridir;
9- Etki (fiil): Objenin ne yaptığını gösteren kategoridir;
10- Edilgi (infial): Obje üzerine yapılan etkiyi gösteren kategori. Kategoriler Aristoteles'te eşyanın en genel Özelliklerini, varlığın objektif niteliklerini gösterirken, Kant'ta düşüncenin form ve niteliklerini gösterir. Kant, kategorilerin sayısını onikiye çıkarır. Bunlar, herbiri kendi içinde üçe ayrılan dört ana kategoridir:
1-Nicelik: a) Birlik, b) Çokluk, c) Bütünlük.
2- Nitelik: a) Olumlama, b) Olumsuzlama, c) Sınırlama. 3- Bağıntı: a) Cevher, b) neden-etki, c) Ortaklaşalık. 4- Modalite: a) Gerçeklik, b) Olabilirlik, c) Zorunluluk.
Kategoriler öğretisinin kurucusu olan Aristoteles'e göre, gerçek bilgi tümel olan önermelerle kurulur. Her önerme, en az iki terimden meydana gelen bir yargıdır (hüküm). Bu iki terimden birincisi konu, ikincisi de yüklem, yanı obje hakkındaki bir ifadedir. Devamlı olarak konuya bir takım ifadeler yüklenir. Konu edilen ojbe tektir ve "cevher" dîye adlandırılır. Bu cevher hakkında söylenilen şeyler ise "araz"dır. Arazlar dokuz tanedir. Böylece bütün kategoriler, biri cevher, dokuzu da araz olmak üzere on adede ulaşır.
Şimdi Aristoteles'e göre bu on kategorinin nelerden ibaret olduğunu sırasıyla görelim:
1- Cevher (Substance): Bir önermede "o nedir?" sorusunun cevabıdır: "O ağaçtır" gibi;
2- Nicelik (Ouantity): Önermedeki "kaç?" veya "ne kadar?" sorusunun cevabıdır: "Üç tanedir" veya "iki metredir" gibi
3- Nitelik (quality): Önermer deki "nasıldır?" sorusunun cevabıdır: "Be»
yazdır", "hastadır" gibi;
4- Görelik (relativity): Önermede, objenin diğer varlıklarla nisbetini gösteren kategoridir: "O, onun nesidir?" sorusuna karşılık "oğludur" cevabı gibi;
5- Yer (space): Önermedeki "nerede?" sorusunun cevabı olan kategoridir: "Altında" gibi;
6- Zaman (time): Önermedeki "ne zaman?" sorusunun cevabıdır: "Geçen yıl" gibi;
7- Durum (state): Önermede objenin ne durumda olduğunu gösteren kategoridir: "Eğik", "oturmuş" gibi;
8- Sahib olma (mülk): Önermede konunun (obje) tasarrufunda bulunan şeyi gösteren kategoridir;
9- Etki (fiil): Objenin ne yaptığını gösteren kategoridir;
10- Edilgi (infial): Obje üzerine yapılan etkiyi gösteren kategori. Kategoriler Aristoteles'te eşyanın en genel Özelliklerini, varlığın objektif niteliklerini gösterirken, Kant'ta düşüncenin form ve niteliklerini gösterir. Kant, kategorilerin sayısını onikiye çıkarır. Bunlar, herbiri kendi içinde üçe ayrılan dört ana kategoridir:
1-Nicelik: a) Birlik, b) Çokluk, c) Bütünlük.
2- Nitelik: a) Olumlama, b) Olumsuzlama, c) Sınırlama. 3- Bağıntı: a) Cevher, b) neden-etki, c) Ortaklaşalık. 4- Modalite: a) Gerçeklik, b) Olabilirlik, c) Zorunluluk.
Kategori aslında yüklem demektir. Mesela siyasi görüş olarak solculuk bir kategoridir. Bu yüzden bir tümel kategorilere ayrılmaz. Yüklem bir ayrılma verir sınıf ise onun oluşturduğu kümedir.
mesela; biri seni yobaz olarak nitelendirdi ne yaptı? Kategorilendirdi. Peki insanları yobaz devrimci laik ülkücü diye ayıran insan kategorilere mi ayırır insanlığı? Hayır! Sınıflara sokar. Bir kümenin içine dahil eder.
Yani sınıf tanımların oluşturduğu küme. Kategori ise tanımın yüklemidir.
Daha yalın ve son örnek. Bir topkulukta lacivert ve siyah ceketli öğrenciler var. Lacivert ceket giyersen o senin kategorin olur. Lacivert ceket giyen sınıfına o yüklemle dahil olursun. Siyah ceket giyersen siyah ceket giyenler sınıfında olursun. Canım çekti kırmızı ceket giydim (yuh) kategorin değişir.
Kısacası tümel kategorilere ayrılmaz. "insanları kategorilere ayırmayalım" diyen kişi yanlış söylüyordur bu yüzden. Yüklemlere ayrıldı olur mu? olmaz
mesela; biri seni yobaz olarak nitelendirdi ne yaptı? Kategorilendirdi. Peki insanları yobaz devrimci laik ülkücü diye ayıran insan kategorilere mi ayırır insanlığı? Hayır! Sınıflara sokar. Bir kümenin içine dahil eder.
Yani sınıf tanımların oluşturduğu küme. Kategori ise tanımın yüklemidir.
Daha yalın ve son örnek. Bir topkulukta lacivert ve siyah ceketli öğrenciler var. Lacivert ceket giyersen o senin kategorin olur. Lacivert ceket giyen sınıfına o yüklemle dahil olursun. Siyah ceket giyersen siyah ceket giyenler sınıfında olursun. Canım çekti kırmızı ceket giydim (yuh) kategorin değişir.
Kısacası tümel kategorilere ayrılmaz. "insanları kategorilere ayırmayalım" diyen kişi yanlış söylüyordur bu yüzden. Yüklemlere ayrıldı olur mu? olmaz
Bugün yeni tasarım kullanayım dedim. zırt pırt önüme açılıyor. Tavsiye istiyor. kendimi tavsiye vermek zorunda hissedip hemen işaretliyorum. zall yapma gıdıklanıyorum.
çaylakken kullanılamayan özellik. her şeyi kategorize etme hastası birini üzmüştür.
nedense kullanılmayan özellik. aslında kullanımı yaygınlaşsa sözlüğün ilerlemesi çok iyi olur. gerçi sözlükte bilgi içerikli entry yokki neyin kategorisi olacak.
[kat: kategori]
[kat: kategori]
marksizm'de en doğru şekli bulur.
ülkücü, ülkücü bıyığı bırakır. ben bir ülkücüyle karşılaşıyorum. o kimsenin ülkücü bıyığı var. başka kimselerin de ona benzer bıyıkları var. sonuçta zihnim ülkücü bıyığı bırakanların ülkücü olduğunu kodluyor. ve ülkücü bıyığı bırakan fakat ülkücü olmayan birini gördüğümde, ülkücü müsün gardaş, diyorum. ne diyo bu diye bakıyor insan. onun ülkücü olmadığını anlıyorum. beynim yeni bir kodlama peşine düşüyor. anlıyorum ki ülkücü dediğimiz insan türünün bıyıktan başka bir özelliği daha vardır: zincir. neyse ben zincirli ve ülkücü bıyıklı birini görüyorum; lakin o da ülkücü değil. kafam yine karışıyor. iki şey daha eksik: tabanca ve takım elbise. evet ülkücü budur. takım elbise giyer, tabancası vardır, ülkücü bıyığı bırakır ve zincir sallar. zihnim rahatlıyor. bu kişileri artık doğumundan ölümüne kadar biliyorum.
lakin kitap okuyan, araştıran birisi beni huzursuz ediyor. onu bir kategoriye dahil edemiyorum ve huzursuz oluyorum. beyin kategoriler oluşturmak zorundadır. o piç benim beynimi huzursuz ediyor.
ülkücü, ülkücü bıyığı bırakır. ben bir ülkücüyle karşılaşıyorum. o kimsenin ülkücü bıyığı var. başka kimselerin de ona benzer bıyıkları var. sonuçta zihnim ülkücü bıyığı bırakanların ülkücü olduğunu kodluyor. ve ülkücü bıyığı bırakan fakat ülkücü olmayan birini gördüğümde, ülkücü müsün gardaş, diyorum. ne diyo bu diye bakıyor insan. onun ülkücü olmadığını anlıyorum. beynim yeni bir kodlama peşine düşüyor. anlıyorum ki ülkücü dediğimiz insan türünün bıyıktan başka bir özelliği daha vardır: zincir. neyse ben zincirli ve ülkücü bıyıklı birini görüyorum; lakin o da ülkücü değil. kafam yine karışıyor. iki şey daha eksik: tabanca ve takım elbise. evet ülkücü budur. takım elbise giyer, tabancası vardır, ülkücü bıyığı bırakır ve zincir sallar. zihnim rahatlıyor. bu kişileri artık doğumundan ölümüne kadar biliyorum.
lakin kitap okuyan, araştıran birisi beni huzursuz ediyor. onu bir kategoriye dahil edemiyorum ve huzursuz oluyorum. beyin kategoriler oluşturmak zorundadır. o piç benim beynimi huzursuz ediyor.
aristoteles'te varlık ve düşüncenin nihai ve en yüksek türleri.
oya başar'ın ısrarla katagori dediği hede.
kant'da deneyden önce gelen, zihinde bulunan on iki yargı formu.
felsefede genellikle "sınıflandırmaya yarayan kavram, örnek yargı" olarak bilinir. oysa kant'ın kategorik imperatif'inden ve hegel'in kant eleştirisinden sonra bambaşka bir hal alır: insanın doğaya dayattığı kavramlar olarak anlaşılmaya başlar ve 19.-20. yüzyılda artık mantığın sosyal ve politik yönüyle de ilgili görülür, kategorilerin toplumdan topluma, çağdan çağa farklılık gösterdiği düşünülmeye başlar.. özellikle de durkheim ve bakhtin'de. yani, artık kategori yalnız antropolojinin değil, bilgi sosyolojisinin de konusu olur.
içine tıkılın, yoksa kurtulamazsınız..
cööööö..
cööööö..
Aralarında herhangi bir bakımdan ilgi veya benzerlik bulunan şeylerin tamamı,grup,ulam.
Gündemdeki Haberler
güncel Önemli Başlıklar