izlandaca soyadları

Björk Guethmundsdóttir.

izlandiyanoğulları. * *

izlanda da soyadı yoktur. bir insanın sonismi babasına verilen ismi (baba adı) veya bazı durumlarda anne ismini (ana adı) gösterir.

bazı soyadları izlanda da bulunsa da, bunlar çoğunlukla yabancı kaynaklı veya sonradan alınmış olanlardır. aile isimlerini miras alan önemli izlandalılar arasında eski başbakan geir haarde, aktris kristbjörg kjeld ve film yönetmeni baltasar kormákur samper sayılabilir. 1925 yılından önce, yeni aile isimleri almak yasal idi; bunu yapan izlandalılardan biri de nobel ödülü sahibi yazar halldór laxness'dir.

1925 yılından beri hiç kimse (miras yoluyla) yasal hakka sahip olmadıkça soyadı alamıyor.daha önce izlanda da kullanılmamış olan ilk isimler de kullanılmadan önce izlandaca isimlendirme komitesi tarafından onaylanmalıdır.

isimlerin kabulü için kriter bu isimlerin izlandacaya kolayca eklenip eklenemeyeceğidir. ilk olarak bunlar içinde yalnızca izlanda alfabesinde bulunan harfler olmalıdır. ikinci olarak gramer hallerine göre değiştirilmiş olmasıdır. (türkçedeki ünlü uyumu gibi)

örnek olarak, ismi jón stefánsson olan bir adam var ve fjalar adında bir oğlu var. fjalar'ın son ismi babası gibi stefánsson olmayacaktır; jónsson olacaktır. "son", izlandacada erkek çocuk anlamına gelir. (jóns + son = jón'un oğlu)
aynı uygulama kız çocuk için de geçerlidir. jón stefánsson'un kızı katrín stefánsson ismini almaz; jónsdóttir ismini alır. "dóttir", izlandacada kız çocuk anlamına gelir. (jóns + dóttir = jón'un kızı) izlandacadaki tt yumuşaktır ve "dóttir" almancadaki "tochter" gibi telaffuz edilir.

izlanda'nın çoğunluğu babanın adını taşır ancak bazı hallerde anne adı kullanılır. bazen çocuk veya yasal ebeveyn baba ile sosyal bağları bitirmek ister. bazı kadınlar bunu kendilerini sosyal ifade yolu olarak görürler, bazıları ise tarz olarak seçerler.

izlanda'da telefon rehberi gibi alfabetik isim listelerinde sıralama soyada göre değil ilk isme göre yapılmaktadır. telefon rehberlerinde bu nedenle oluşacak belirsizlikleri ortadan kaldırmak için ayrıca meslekler de listelenir.

izlanda'nın nüfusunun az oluşu, örneğin izlanda tarzı babaadlarının kullanıldığı (örneğin ivan petrovich) rusya'nın tersine bu sorunu daha basite indirger. rusya'da büyük şehirlerdeki yoğun nüfus asıl soyadlarının kullanımını zorunlu hale getirmiştir
izlandalılar kişilere resmi olarak ilk adlarıyla hitap eder.

örneğin eski başbakan halldór ásgrímsson bir başka izlandalı tarafından "sayın ásgrímsson" olarak çağrılmaz; geçerli olan ilk adın veya ad ve soyadın beraber kullanımıdır. izlanda kültüründe bir izlandalının soyadı, isminin bir parçası değil, en yakın soy bağlantısının kısa bir tanımıdır. örneğin halldór ásgrímsson ásgrímur'un oğlu

kaynak : vikipedi

beşinci entryde bahsedilmiş fakat "özet geç piç" derseniz şöyle özetleyeyim,

izlandaca'da soyad yoktur. babanın adının sonuna -oğlu ya da -kızı ekleri getirilerek kişinin ismi oluşturulur. babasının adı fridrik olan helga isimli kızımızın tam adı helga fridriksdóttir olur. helga'nın abisi vidar'ın tam adı ise, vidar fridriksson'dur.

yani kızlar için ekimiz -sdóttir* erkekler için ekimiz -sson* oluyor.

evliliklerde de dolayısıyla soyad değişimi olmuyor. az sonra kaynak olarak göstereceğim izlandalı arkadaşım, bu durumu açtığımda "ben babamın kızıyım, kocamın babasının oğlu muyum?" şeklinde leziz bir ayar dayamıştı bana. cidden garip ama. düşünsene. der oğlu meistersin sen. karın da osman kızı ayşe. seninle evlenince soyadı der oğlu meister oluyor. çok saçma lan.

***

aslında vardır! eidur smari gudjohnsen'in soyadı, babasının adı gudjohn olduğundan falan değildir. kendisi bu soyadı seçmiştir. ya da dedesi seçmiştir, bilmiyorum. bu konu hakkında detaylı bilgim yok fakat 300 binlik izlanda'da ayrı bir soyadı olan insan sayısı bir elin parmaklarını geçmezmiş, öyle diyolla.

Bu ayki bilim çocuk dergisinde değinilmiş olan soyadlarıdır.