inishmaan in sakati

inishmaan in sakati

martin mcdonagh tarafından yazılmış orjinal ismi the cripple of inishmaan olan tiyatro oyunu. dilimize ahmet levendoğlu çevirmiş ve yönetmiştir. şimdilerde devlet tiyatrolarında sahnelenmektedir. sahne ve giysi tasarımı ali cem köroğlu'na ışık tasarımı ise önder arık'a aittir.

oyun irlanda'nın inishmaan adası'nda 1934 yılında geçmektedir.

irlanda'nın orta batı kıyıları açıklarındaki üç küçük adadan oluşan aran adaları'nın büyüğü olan inishmore'a 1934 yılında amerika'dan bir film ekibi gelir. ekip robert flaherty'nin yönetmenliğinde, adadaki insanların -daha çok denizle ilintili- yaşamlarını yansıtan bir film çeker. aran'lı adam(man of aran)adlı bu belgesel film klasikleri arasında yer alır. yaklaşık altmış yıl sonra martin mcdonagh kurgusunun geri planına bu oyunu yerleştirdiği inishmaan'ın sakatı nı yazar.

Bir pub, bir kilise, bol inek ve kıyılarına köpek balığı bile uğramayacak kadar ıssız, küçük, kayalık, verimsiz bir ada. ingiltere sömürüsü altında yaşamış, baskıya, savaşlara, kıtlığa alışmış ve akabinde öz güvenini kaybetmiş, adanın kaba, yoksun, dünyadan kopuk halkı. Inishmaan; ağıt yakan rüzgarın adası.

inishmaan ise inismore'un komşusu, 'ağıt yakan rüzgarın adası' diye anılan,adı 'orta ada'anlamına gelen,kayalık ıssız,verimsiz bir adadır. işte bu oyun bu aDanın yoksul,yoksun,dünyadan kopuk,kaba saba ama her şeye karşın yaşama dört elle ve yüreklilikle sarılan insancıklarının yaşamından damıtılmış yaman bir güldürüdür.

oyuncular:

deniz gönenç sümer billy
atsız karaduman johnnypateenmike
gılman kahyaoğlu peremeci eileen
hanife şahin kate
pelin gülmez helen
seda yıldız babbybobby
mertcan semerci bartley
sema çeyrekbaşıoğlu mammy
ergun akvuran doktor

1934 yılında, Amerika'dan bir film ekibi, komşu ada Inishmore'a çekim için gelir. işte irlanda'lı yazar Martin McDonagh, bu çekimin arka planında, Inishmaan adasında yaşayan üç gencin, Inishmore'daki çekime katılıp, oradan bir umutla Amerika'ya gitme hayallerini karanlık güldürü bir uslupla ve masalsı bir biçemle sergiler bizlere. Karanlıktır; çünkü üç gencin merkezinde duran Billy (Deniz Gönenç Sümer) sakat olan sol kolu ve sağ bacağına karşın yüreğinin, düşüncelerinin sağlamlığı arasındaki tezatlığı, üvey teyzeleri dahil ada halkının, Billy'nin fiziksel durumunu baz alarak var olan tezatlığı şiddetli çatışmalara döndürmeleri, kimi zaman seyri zor dramatik bir anlatıma sürükler. Güldürüdür; Helen ve Bartley kardeşlerin ada yaşamının dayattığı sınır ve kurallara karşı umursamaz tavırları, adanın dış dünya ile tek iletişim kaynağı olan Johnnypateenmike'nin haber toplama çabaları ve içki ile öldürmeye çalıştığı annesi ile olan ilişkisi hayatın trajikomik tarafını yansıtır. Ve evet, ayrıca bu bir masaldır. Çünkü; buram buram umut kokar tüm oyun.

Oyun, Billy'inin yetersizlikler içindeki çırpınışlarını anlatmakla kalmaz, koyu ve sert bir şekilde irlanda tarihini, halkını ve kilisesini de eleştirir. Bu eleştiriler genelde Helen üzerindendir. Çünkü Helen adanın en asi, en kural tanımaz kızıdır ve yıkılmaz bir tabu gibi önlerine çekilmiş bu setlere ancak Helen gibi birisi saldırabilir. Papazların cinsel sapkınlıklarına ve irlanda'nın ingiltere karşısındaki pasifliğine hicvi ustalıkla dokunduran McDonagh, kimi yerlerde anarşist söylevler ile bir nevi irlanda'nın direnişçi ruhu ile oyunda da çok sık işlenen halkın bitkin ve güvensiz yanını az da olsa köreltmeye çalışmış gibi. Özellikle irlanda ingiltere oyununda üç yumurta ile koca irlanda tarihinin anlatımı eşine az rastlanır bir betimleme.

Ahmet Levendoğlu, ilk kez bu oyun ile profesyonel tiyatro hayatına adım atan üç genç tiyatrocuyu bizlere tanıştırdığı için de ayrıca bir övgüyü hak ediyor. Billy rolü ile 2006 Bilkent Üniversitesi Tiyatro bölümü mezunu Deniz Gönenç Sümer, Helen rolü ile 2005 Anadolu Üniversitesi Devlet konservatuarı mezunu Pelin Gülmez, Bartley rolü ile Kadıköy Güzel Sanatlar Lisesi öğrencisi Mertcan Semerci. ilk profesyonel oyunları olmasına rağmen üçü de takdiri hak eder bir performans sergilemiştir.

Deniz Gönenç Sümer, gerek beden kullanımı ve gerekse devinduyumsal hareketleri ile Billy'i kusursuz bir şekilde sahneye ulaştırarak gelecekte son derece kaliteli işlere imza atacağı sözünü veriyor.Kanal Türk'te yayınlanan Hayırdır inşallah isimli sit-comda rol alan Pelin Gülmez'in de Bir kaç derece büyük oynasa da, gerek güzelliği ve gerekse karakterin sevimli yönünü iyi yansıtmasından, son derece iyi bir iş çıkarmıştır. Oyunun en genci Mertcan Semerci'nin nasıl bir karakter yaşatmasını, bunu nasıl sahnelemesi gerektiğini bilmesi ve bunu iyi bir şekilde uygulaması, tiyatromuz için ümit verici.

Ve final; tüm oyuncuların kayalıkları terk edip, masalsı havayı pekiştirir bir şekilde, irlanda'nın harika ezgileri eşliğinde dans etmeleri ardından bir mucizeye tanıklık edilmesi, üç saatlik duygular ve ritmler hengamesinden sonra, harika bir dinginlikle tiyatrodan ayrılmanızı, Inishmaan'ın kayalıklarından süzülerek, gerçek hayata üsten bakmanızı sağlıyor.

gördüğüm en güzel oyundur. nitekim yapı kredi afife ödüllerinden de en iyi prodüksüyon'u kapmıştır.

çok yaşa komedi ve müfettiş ile beraber bu sezonun en iyi ve en çok izlenen oyunlarından biridir.

oyunu izlediğim tarihte lise öğrencisi olan, yarmış oyucu deniz gönenç sümer'i * bünyesinde barındıran oyun.