francisco de paula santander

kolombiya (ve genel anlamda güney amerika'nın kuzey bölgeleri) bağımsızlık savaşı'nın önderlerinden olan devlet adamı. 1792-1840 yılları arasında yaşamıştır. 1819-1826 yılları arasında "yeni granada" devlet başkanlığı görevinde bulunmuştur.

hukuk öğrenimi görürken, 1810 yılında, bağımsızlık savaşının başlaması üzerine ispanya sömürge yönetimine karşı ayaklanan isyan ordusuna katılmıştır. gösterdiği başarılarla albaylığa yükselen santander, daha sonra simon bolivar'ın kumandasına girmiş ve bu sıradaki çabalarıyla önce tuğgeneralliğe, daha sonra "yeni granada"nın bağımsızlığını sağlayan savaşlar sonunda da orgeneral dengi olan "commanding general" rütbesine yükselmiştir.

1821'de "büyük kolombiya"'nın başkan yardımcılığına seçilmiş ve yeni granada'nın yönetimiyle yetkilendirilmiştir. devlet başkanı simon bolivar'ın ekvador ve peru'da savaşan cumhuriyetçi güçleri yönetmek için ayrılması nedeniyle "büyük kolombiya" devlet başkanlığını da vekaleten -1826'da bolivar geri dönünceye kadar- yürütmüştür.

merkezi devlet ve kanun üstünlüğü ilkelerine çok önem veren santander, bağımsızlık mücadelesinde yakın ilişki içinde olduğu bolivar ile sonradan bazı siyasi görüş ayrılıkları nedeniyle ters düşmüştür. 1828'de bolivar'a yapılan bir suikast sonrasında yapılan yargılamalarda santander de sorumlulardan biri kabul edilip idama mahkum edilmiş, ancak cezası bolivar tarafından affedilerek sürgüne çevrilmiştir. suikast konusunda uzmanlar genelde iki görüşe ayrılmıştır. bazıları suikast girişimi olabileceği konusunda istihbaratları olduğu ve işine gelmesi nedeniyle bu istihbaratları göz ardı ettiğini savunurken, kimisi de suikast planına doğrudan olmasa bile dahil olduğunu öne sürerler. ancak bu 2. gruptakiler, aynen mahkemesinde olduğu gibi, kesin bir kanıt ortaya koyamamışlardır.

sürgün hayatında aydınlanma felsefesi üzerine derin okuma ve araştırmalar yapan santander, bolivar ölüp "büyük kolombiya" daha küçük devletlere parçalandıktan sonra 1832'de avrupa'daki sürgünden geri dönmüştür. 1832'den 1836'ya kadar "yeni granada" devlet başkanlığı yapmıştır. bağımsız devletin yapısının oturmasını ve sağlamlaşmasını sağlamaya çalışmıştır. bu döneminde, daha önceki yöneticiliğinden kısmen farklı olarak, serbest ticaretten ziyade korumacı bir ekonomik politikaya ağırlık vermiş, ama dış ticareti tamamen yasaklamamıştır. abd şehirleri ile ticari ilişkiler kurma girişimleri de olmuştur.

başkanlık görevinin bittiği 1836'dan sonra 1840'taki ölümüne kadar önemli bir politik figür olmayı sürdürmüştür. ölümünden 8 yıl sonra resmen faaliyete geçen kolombiya liberal partisi'nin kurucularından olarak kabul edilmiştir.

aydınlanmacı görüşleri ve kanun hükmüne verdiği önem ile bilinen santander, simon bolivar'ın yanı sıra güney amerika bağımsızlığının ve 19. yüzyıl güney amerika politikasının en önde gelen isimlerinden biridir.

(kaynak: yukarıda verilen özet, wikipedia ingilizce sitesinden derlenmiştir.)

https://www.google.com/se...;rlz=1C1GCEB_enTR881TR881