cenaze de hakkını helal etmeyen vatandaş

(bkz: adam haklı beyler dağılın)

alacaklı olduğu müteveffanın kendisine olan borcunu ödememek için muvazaalı yollara başvurduğunu, bu nedenle parasını alamadığı, bu yüzden çok zor duruma düştüğünü ve hakkını helal etmediğini söyleyen haklı vatandaştır. zaten bu geleneğin bir amacı da bu değil midir ? son yolculukta arkadan kötü konuşulmaması için yaşarken kul hakkı yememek gerekir.

muğla'nın bodrum ilçesinde bir cenazede vuku bulan hadisenin kahramanı olan vatandaş.

"benim hayvanlarım ölmüş ben saygı istiyorum" diyor olay mahalinden* uzaklaştırılırken.

burada karıştırılan; sembolik bir durumdur imamın cenaze için helallik istemesi ve asıl vazife ölenin yakınlarındadır. meftanın çevresinden, yine onun yakınları tarafından helallik istenmesi adettir. böyle olur anadoluda ve çoğunda da eski hesaplar silinir: bir hakkım yok, helal olsun denilir.

http://video.milliyet.com...ermedi--Yltw8biDehim.html

meftanın cenazesinde imam efendinin cemaate dönüp 3 defa helallik istemesi ritüelini bilirsiniz. imam cemaate döner ve der ki;

- Ey Cemaati Müslimin! Hakkınızı Helal Ediyor musunuz? *
+ helal olsun! (hep bir ağızdan) * *

bunlar bildik ve aşina olunan tablolar. lakin her meftaya her cenaze namazı iştirakçisi hakkını helal edecek diye bir kaide yok. ben şahit olduydum bir zamanlar. valla billa.

***

vakt-i evvel uzaktan da olsa akraba olduğumuz bir ihtiyar vefat etmişti. kötü haber tez ulaştı ve ailecek cenaze seramonisi için hazırlandık ve meftanın cenaze namazına doğru yola koyulduk. manzara bildik; hayatında kafasına havuza girerken taktığı bone dışında hiçbir şey değdirmemiş olan kadınlar; suratlarında makyaj ve yarıya kadar tülbent bağlamışlar, ağlaşmalar, "gitti dağ gibi adam" feryatları. ulan adam 60-65 yaşlarındaydı, kuzeye bakan cephesi yosun tutmuştu, neresi dağ gibi ey tırıvırı?

mevzuyu uzatmayalım. gelelim en civcivli kısma. muhterem cemaate döndü ve o gelenekselleşmiş janjanlı soruyu sordu; "Ey Cemaati Müslimin! Hakkınızı Helal Ediyor musunuz?". hep bir ağızdan "helal olsun" beklenirken senkronu bozan bir ses, aman allahım bir provakatör, bir meme ucu.

"ben helal etmiyorum!" diye haykırdı gözüpek kahramanımız. olayın yayın akışını bozan kahramana tüm ahali dönüp nefretle bakmaya başladı. gırtlağında bir yumruk varmışçasına tekararladı; "ben etmiyürükemküm". "bana borcu vardı, ben etmiyorum ne zaman borcu ödenir o zaman hakkımı helal ederim" dedi. meftanın cevval ve genç yakınlarının ışık hızıyla uçması neticesinde yaka paça avlu dışına atıldı kahramanımız. ben gitmedim peşlerine, ama duyduğum feryatlar neticesinde birazcık hırpalandığını anladım.

cevvaller geri dönüp, ritüele kalındığı yerden devam edildi. haklar helal edildi. mefta da mezarlığa giden yola yeşiller içerisinde ilerlemeye başladı.

sonradan duydum ki; o hakkını helal etmeyen vatandaş, pfdk'nın vermiş olduğu 24/04/2007 tarihli karar neticesinde 1 yıl boyunca cenazelerden men edilmiş. karar tüm cami yönetimlerine fakslanmış.