bilge kagan

Ornek alinmasi gereken ve adeta gunumuz yobazlarina konusan bir buyuk turk hakani.

Ey Türk budun! Aklını başına topla, düşmanlarına kanma, birlik ve beraberlikten ayrılma, devletine sahip ol, sonra ölürsün ve bir daha dirilemezsin!!

Türk Oguz begleri, budun eşid: Üze Tengri basmasar, sara yir telinmeser, Türk budun ilingin törüngün kim artatı udaçı erti? Türk budun ertin, ökün!

(türk oğuz beyleri, millet işit: üzerine tanrı basmasa, sonra yer delinmese, türk milleti ilini töreni kim yok edebilirdi? türk milleti, titre) *
Diyerek milletini uyaran. Türk milletinin yeniden doğmasını sağlayan efsanevi önder.

http://www.yenicaggazetes...r/haberdetay.php?hit=9744

ey türk!
yukarıda gök çökmedikçe
aşağıda yağız yer delinmedikçe
senin il'ini, töreni
kim bozabilir...

Türk tarihinin en büyük hükümdarlarından birisidir. Bilge Kağan 684 yılında doğmuştur. Babası ilteriş Kutluk Kağan vefat ettiğinde kendisi henüz 8, kardeşi Kül-Tigin ise 7 yaşlarında oldukları için, Türk töresine göre tahta amcası Kapagan Kağan geçmiştir. Kardeşi Kül-Tigin ile birlikte, babası ilteriş ve amcası Kapagan'ın da vezirliğini yapan Tonyukuk'un himayesine girmiştir. Bilge Kağan 14 yaşına geldiği zaman Kapagan Kağan tarafından şad tayin olundu ve devlet hizmetine girdi. Bu tarihten sonra kardeşi Kül-Tigin ile birlikte bir çok sefere katıldı ve hepsinde de başarılı oldu. 716 yılında, Çinliler ile anlaşan Bayırkular*'ın pusuya düşürmesi sonucu ölen amcası Kapagan Kağan'ın yerine kağan ilan edilerek tahta geçti. Bu tarihten itibaren kendi ölümüne kadar, imparatorluk en parlak çağını yaşamıştır. Kardeşi Kül-Tigin imparatorluğun batı kanadını yönetmiş, aynı zamanda kayınbabası da olan Tonyukuk ise vezirliğini yapmıştır. Bu süre zarfında, Orta Asya'daki Türk birliği sağlanmış devletin sınırları ise kendi ağzından olmak üzere 'Doğu'da gün doğusuna, Güney'de gün ortasına, Batı'da gün batısına, Kuzey'de gece ortasına, onların içindeki budunlar hep bana iş görür' diyerek açıklamıştır. Orhun Abidelerine bakarak rahatlıkla söyleyebiliriz ki, devletin sınırları doğuda Çin Denizi ve Kore sınırlarından başlayıp, batıda Demirkapı **'ya kuzeyde Sibirya ovalarından, güneyde ise Tibet ve Himalayalara ulaşmış durumdaydı. Çin tehlikesini ise gene Orhun Abidelerine bakarak söyleyebiliriz ki, çok iyi kavramıştı.''Çinlinin sözü tatlı, ipeği yumuşak imiş. Güzel sözlerle uzak budunu yakın eder, sonra fenalıklar düşünürmüş...''Bilge Kağan bu sözlerinden de anlaşılacağı üzerine Çin ile ilişkilerinde olan mesafelerini hep korumaya çalışmıştır. Çin'i yıllık vergiye bağlamıştır..
Veziri ve kayınbabası Tonyukuk'u 725 yılında, kardeşi Kül-Tigin'i ise 731 yılında kaybeden Bilge Kağan, özellikle kardeşinin ölümü üzerine derin bir hüzne boğulmuştur: ''Küçük kardeşim Kültigin öldü, görür gözüm görmez oldu, bilir bilgim bilmez oldu, zamanın takdiri Tanrı'nındır. Kişi-oğlu ölmek için yaratılmıştır, kendimi bıraktım, gözden yaş akıtarak, gönülden feryad ederek yanıp yakıldım'' Bilge Kağan bu iki kahramanın ölümü üzerine arkalarından anıt yazdırarak onların adlarını ebedileştirmiştir.
734 yılında ise bu büyük hükümdar ve komutan 50 yaşında iken vefat etmiştir. Yeğeni olan Yolluğ Tigin tarafından adına Bilge Kağan abidesi dikilmiştir. Bilge Kağan, Göktürk Devleti'nin kısa bir tarihini ve kendi faaliyetlerini bu yazıtta kendi ağzından anlatmıştır. Bilge Kağan Türk tarihinin gördüğü en büyük kumandanlardan ve devlet adamlarından birisidir. 19 yıl şad, 19 yıl da kağanlık olmak üzere 38 yıl boyunca devletine hizmet vermiştir ve bu süre zarfınca girdiği savaşlardan hiçbirinde yenilmemiştir, Çin sarayında yetişmiş olan veziri Tonyukuk'un da etkisiyle çok iyi bir diplomasi yürütmüş ve Çinlileri sürekli kontrol altında tutabilmeyi başarmıştır.
Onun ölümü üzerine ise Göktürk Devleti kendisini toparlayamamıştır, oğulları arasında taht mücadelesi başgöstermiştir. Karluklar, Basmiller ve Uygurlar tarafından, Göktürk imparatorluğu 744 yılında dağıtılmıştır. Bozkır hükümranlığı önce Basmillere, bir sene sonra 745 yılında ise Uygurlara geçmiştir.

Bilge Kağan döneminde Göktürk Devleti;nin sınırları Çinin Şan-Tung ovasından, iç Asyada Karaşar bölgesine, kuzeyde Bayırku sahasından Ani ırmağı havalisi ve Batı Demir Kapıya (Ceyhun Irmağının yakınında Semerkant-Belh yolu üzerinde) kadar ulaştı.

(bkz: kul tigin)
(bkz: tonyukuk)

kutluk devletine en parlak dönemini yaşatmış hakandır.

Bilge Kağan-Kül Tigin-Vezir Bilge

Ey Türk, Titre ve Kendine Dön!
Üstte mavi gök çökmedikçe, Altta yağız yer delinmedikçe,
Kim bozabilir senin ilini ve töreni!..

sözlerinin sahibidir.