anzavur ayaklanması

kurtuluş savaşı sırasında anadolu' daki direnişi kırmayı amaçlayan ayaklanmalardan en önemlisidir. sivas kongresi sonrasında istanbul hükümeti kuva- yı milliye karşıtı etkinliklerini artırdı. kuva- yı milliye' cilerin, 1. dünya savaşı' ndaki yenilginin sorumlusu olarak görülen ittihat ve terakki' nin devamı olduğu, dine ve halifeye karşı oldukları propagandasıyla halk kuva- yı milliye' ye karşı kışkırtılıyordu. bu amaçla, eski bir jandarma subayı olan anzavur ahmed yönetiminde ayaklanma düzenlenerek kuzey ege ve marmara bölgelerindeki direnişin gücü kırılmaya çalışıldı.
anzavur ahmed eylül 1919' da biga, gönen ve manyas' ta halkı ulusal kurtuluşçu güçlere karşı kışkırtma çalışmalarına başladı. balıkesir yöresinde çevresine topladığı eşkiya çeteleriyle 2 ekim 1919' da susurluk' u basarak oradaki silahları ele geçirdi. daha sonra kuva- yı milliye güçlerine saldırmak üzere bursa' ya yöneldi. aynı ay içinde kirmastı yakınlarındaki söğütalan' da kuva- yı milliye birliklerince kıstırılan anzavur, çerkes ethem' in de yardımıyla dağıtıldı. manyas' a kaçan anzavur' un ilk ayaklanması başarısızlıkla sonuçlandı.
anzavur ahmed ikinci kez 1920 şubat' ında ayaklandı. gavur imam adlı bir başka ayaklanmacının ele geçirdiği biga' ya giden anzavur' u, istanbul hükümeti balıkesir valiliğine atadı. ayaklanma hızla çevreye yayıldı. anzavur, üzerine gönderilen askeri birlikleri yenilgiye uğrattı. ayaklanmanın boyutları büyüyerek gönen, manyas, ulubat, susurluk, bandırma ve karacabey ayaklanmacıların eline geçti. çerkes ethem ve demirci mehmed efe gibi kuva- yı milliye güçleri bursa üzerine yürüyen anzavur' u kirmastı- susurluk yolu üzerindeki yayaköy' de 15 nisan 1920' de karşıladı. zorlu bir savaştan sonra anzavur' un kuvvetleri yenildi. anzavur istanbul' a kaçtı. geride kalan adamları direnmek istedilerse de dağıtıldılar. böylece, batı cephesi' nin oluşturulmasını ve yunan işgalinin durdurulmasını geciktiren anzavur ayaklanması nisan sonunda kesin olarak bastırılmış oldu.

ukte *

(bkz: charles aznavour)*

Anzavur isyanından birkaç sahne:

"Bayırdan, iç elbisesi ile bir cesedi sürükleyerek, bağırarak ve koşarak getiriyorlar. Anladım. Zavallı Kani Beyin naaşı idi. Dayanamadım, kaçtım. Bu vatan fedaisinin haydutlar elindeki bu halini görmek istemiyordum. Kani Beyin bulunduğu evi soyup soğana çevirmişler. Cesedini, daha ölmeden merdivenden atmışlar, elbiselerini soyarak, hatta edep yerlerini açarak sürükleye sürükleye getirmişler, alçaklar.

Akşama doğru bir tellal, '[Akbaş cephaneliğini boşaltıp Anadolu'ya kaçıran gözüpek ekibin başkanı] Hamdi Beyin cesedi akşama gelecek' diye haber verdi. Of! Bu koca kahramanın cesedini, bu alçakların kirli ayakları altında mı göreceğiz? Ertesi gün derste idim. Hademe kapıyı açtı, 'Hamdi Beyi getiriyorlar. Ne başını bırakmışlar, ne vücudunu; parça parça etmişler zavallıyı.' dedi.

Hamdi Beyin mübarek naaşını, canavarlar, kirli ayaklarıyla çiğnemişler, vücudunu parça parça etmişler. Zavallı şehidin vücudunu arabadan süngülerle çıkarmışlar. Herhalde Balkan Harbinin Bulgarları, bunlardan daha insaflı idiler."

Kaynak: Turgut Özakman, Vahdettin, M. Kemal Ve Milli Mücadele

isyana adını veren osmanlı paşası anzavur milli mücadele yanlıları tarafından düşürüldüğü pusuda öldürülmüş. kafası kopartılarak hayvan pisliklerine bulandığı dönemin efelerinin hatıralarında anlatılmaktadır. bu olay sonunda isyanda sonlanmıştır.
ayrıca anadoludan çekilmek zorunda kalan yunanlılar benzer bir isyan çıkarmak genç cumhuriyeti zor durumda bırakmak için anzavurun oğlunu eğitmiş bölgeye göndermiş ancak isyan çıkartamadan oğlu da babasının kaderini paylaşmıştır.

(bkz: ahmet anzavur)