adnan menderes kimdir

devlet arşivlerinden:
--spoiler--
14 mayıs 1950 yapılan seçimlerde ise chp %40,dp %52 oy aldı.seçimleri dp kazanmıştı ancak seçim sisteminin çarpıklığı nedeniyle dp 488, chp 32 milletvekili çıkardı.

-menderes hükümeti türkiye'nin kore savaşı'nda birleşmiş milletler kuvvetlerine türk tugayı ile katılmasına meclise dahi sormadan karar verdi.

-kore savaşı'ndan sonra ise ülkemiz komünizmle mücadele için kurulan nato'ya 1952 yılında tam üye olarak kabul edildi.aynı yıl nato'nun isteği üzerine komünizme karşı gayri-nizamı harp yapacak özel harp dairesi seferberlik tetkik kurulu adıyla kuruldu.

-1937'de temelleri atatürk ve i̇smet i̇nönü atılan yuvarlak inşaat demiri imal eden karabük demir-çelik tesislerine ilave olarak yassı çelik (sac) imal eden ereğli erdemir demir-çelik tesislerini amerikan marshall planından gelen kredilerle kurdu. ayrıca karayolları genel müdürlüğü'nü kurdu ve türkiye'nin karayolları ağını genişletmek için marshall planı gelen kredilerin bir kısmını kullandı. adnan menderes'in 10 yıllık başvekillik döneminde türkiye'nin gayri safi milli hasılası yılda ortalama %9 oranında büyüdü.ancak devam eden yıllarda alınan borçların geri ödenememesi ve dış ticaret açığının çok artması yüzünden 1958 yılında türkiye ekonomisi iflas etti.cumhuriyet tarihinin en yüksek oranlı devaülasyonu yaşandı (dolar 2 liradan 9 liraya çıkarıldı).türkiye 600 milyon dolar dış borcunu ödeyemeyeceğini açıklayarak moratoryum (borçların ödenemeyeceği ve yeni bir ödeme planına bağlanması ilanı) ilan etti ve i̇mf ilk stand-by anlaşması imzalandı.

-atatürk zamanında ulusal servet namına kurulan traktör ve basma fabrikaları menderes döneminde ya özelleştirilmiş ya da kapatılmıştır. nuri demirağ tarafından kurulduktan sonra i̇smet i̇nönü tarafından devletleştirme kapsamına alınan uçak ve uçak motoru fabrikaları ayrıca eskişehir tank fabrikası ve kırıkkale silah fabrikası menderes döneminde nato standartlarına uymadıkları gerekçisiyle kapatılmışlardır.

-menderes atatürk döneminden o güne kadar türkçe okunan ezanın arapça okunabilmesini serbest bıraktı, ancak bundan sonra ezan hep arapça okundu. türkiye'de aynı zamanda köy enstitü'lerini tamamen kapattırdı. i̇lk defa chp hükümetinin 1948'de kurduğu imam hatip kurslarını imam hatip liselerine dönüştürdü ve sayısını arttırdı. aynı zamanda 1957 seçimleri öncesinde bazı bakanlarıyla beraber said_i nursi'nin elini öpmeye gitmesi gibi olaylarıyla pek çok çevre tarafından irticayı hortlatmakla ve oy avcılığıyla suçlanmıştır.

-i̇smet i̇nönü'nün seçim bölgesi malatya 2'ye bölünüp adıyaman kuruldu. i̇ktidara karşı yazılar yazan -83 yaşındaki hüseyin cahit yalçın dahil- gazeteciler birer birer hapise atılmaya başlandı. adalet bakanı esat budakoğlu tbmm'de muhalefetin soru önergesi üzerine 1954-1958 yılları arasında 238 gazeteci'nin iktidara karşı yazılar yazmak suçundan mahkum olduğunu açıkladı.

hükümeti sertleşen ortam karşısında daha sert bir önlem olarak tahkikat komisyonu'nu kurdu. 15 dp milletvekilinden oluşan komisyon hem suçlama hem de yargılama hakkına sahipti ve kararlarına itiraz edilemiyordu. ayrıca uygun gördüğü toplantıları ve yayınları yasaklama hakkına sahipti.

komisyonun ilk işi anamuhalefet partisi chp aleyhine soruşturma açmak. bu durum karşısında 'bu yolda devam ederseniz sizi ben de kurtaramam' dediği için i̇smet i̇nönü'ye 12 oturum meclisten men cezası verildi. chp meclis grubu'nun duruma itiraz etmesiyle olaylar iyice büyüdü ve sonunda chp milletvekilleri polis zoruyla meclisten çıkartıldı.

-hukukun üstünlüğünü savunan yargıtay başkanı bedri köker, yargıtay başsavcısı rifat alabay, yargıtay 2. başkanlarından haydar yücekök, yargıtay üyeleri melehat ruacan, kamil çoşkunoğlu, faik uras ve i̇lhan dizdaroğlu 'görülen lüzum üzerine' 1 günde emekli edildi.

5 mayıs 1960'ta ankara kızılay meydanı'nında 555k parolasıyla büyük bir protesto mitingi düzenlendi. 21 mayıs'ta ise harp okulu öğrencileri ve subaylardan oluşan yaklaşık 1000 kişi ankara'da hükümet aleyhinde sessiz bir yürüyüş yaptı. ve 27 mayıs 1960 sabaha karşı saat 4'te radyoda kurmay albay alparslan türkeş tsk olarak yönetime el koyduklarını ve ihtilalin sebeblerini bir radyo bildirisi ile halka duyurdu. menderes ise 27 mayıs 1960 günü kütahya'da albay muhsin batur tarafından gözaltına alınarak ankara'ya götürüldü. daha sonra da ve diğer tutuklu demokrat parti üyeleri ile birlikte yassıada'ya götürüldü.

menderes'e yöneltilen suçlamalar:

-menderes örtülü ödenek paralarını zimmetine geçirmek (13 oturum sürdü ve 2 şubat 1961 de karar bağlandı. mahkeme 10 yıllık örtülü ödenek kayıtlarını istedi. menderes bu dava sonucunda 4 877 780 lirayı zimmetine geçirmekten suçlu bulundu ve paranın tahsili için aydın'daki arazilerine el kondu)

-6-7 eylül olaylarına önceden haberi olduğu halde olarak müdahele etmemek, doktorunu soprano ayhan aydan'dan doğan gayri meşru çocuğunu öldürmeye azlettirmek (bebek davası, milli birlik komitesi başkanı cemal gürsel davanın kapalı oturumda yapılmasını istemiş ancak mahkeme reddetmiştir

- kurulan bir örgütü başka bir sınıf üzerinde baskı aracı olarak kullanmak (vatan cephesi olayı), i̇stanbul'da pek çok vatandaşın evini, parasını geciktirerek ya da hiç ödemeden istimlak etmek, kanuna aykırı olarak üniversite basmak ve halka ateş açtırtmak, bazı muhalefet milletvekillerinin ve muhalefet liderinin seyahat özgürlüğünü kısıtlamak, döviz yasası'nı ihmal etmek,

-devlet radyosunu siyasi çıkarları için kullanmak, halkı demokrat i̇zmir gazetesinin matbaasını tahrip etmeye teşvik etmek ve içinde kırşehir'i haksız olarak ilçe yapılması,

-yargı bağımsızlığının ihlali, 1954-1957 seçimlerinin kanuna aykırı olarak değiştirilmesi, tahkikat komisyonu'nun kurulup olağanüstü yetkilerle donatılması, chp'nin mallarına haksız yere el koyulması gibi suçların yer aldığı anayasa'nın ihlali davası olmak üzere 13 ayrı davadan yargılandı ve (bebek davası) dışındaki bütün davalardan suçlu bulundu.

-ayrıca örtülü ödenek davası konuşulurken amerikan gizli servisinin türk istihbarat servisine para vererek menderes'in telefonlarını dinletirecek kadar teşkilata hakim olduğu gibi ilginç olaylar ortaya da çıkmıştır.
--spoiler--