1924 anayasası

üzerinden tam olarak 100 yıl geçmiştir.

türkiye'nin en uzun süre kullanılan anayasasıdır.

20 nisan 1924 yılında yapılan anayasamız. bugün yıl dönümü. günümüzde okuyacağımız anayasanın içine sıçılmamış hali.

allahtan ilk maddeleri duruyor.

1924 anayasası tam bir başkanlık sistemi anayasasıdır.

Yasama - yürütme - yargı erkleri, tek elde birleştirilmiştir.

partili cumhurbaşkanının olduğu anayasadır. 61 anayasasında kaldırılmıştır.

1924 Anayasası yani diğer adıyla Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, savaş koşullarında hazırlanmış çerçeve bir anayasaydı. Bu anayasanın eksikleri daha sonraki süreç içerisinde Kanun-i Esasi ile giderilmeye çalışılmıştı. Cumhuriyet’in ilanından sonra rejime uygun bir anayasa oluşturmak ve Kanun-i Esasi’yi tamamen yürürlükten kaldırmak amacıyla çalışmalar başlatıldı. Ardından hazırlanmış olan anayasa metni TBMM’de kabul edildi.

"1924 Anayasi" basligi altinda 1924 anayasi ozelliklerinden bahsetmek istiyorum :

1924 anayasasi, 1921 anayasasi'na gore daha genis kapsamlidir. 1924 anayasasi Turkiye Cumhuriyeti'nde en uzun sure yururlukte kalmis anayadir. 1961 yilina kadar yururlukte kalmjstir. Uzerinde en cok duzenleme yapilan anayasa 1924 anayasasi olmustur.

içinde atatürk kelimesi geçmeyen anayasadır. 1937 yılında altı okla ifade edilen kemalist şeflik rejimi ilkeleri zorla anayasaya sokulmuş fakat gene atatürk adı anılmamıştır.

ikinci maddesinin aslı : "Türkiye Devletinin dinî islâmdır. Resmi dili Türkçedir; makkarı Ankara şehridir." şeklinde olan anayasa.

sonraları aradan çok sular akmış, "1222 sayılı kanunla" bir şeyler olmuş durduk yere değişivermiş her şey... anlamadım pek oradan sonrasını kafam karıştı.

http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa24.htm

ed. 4 yıl sonra değişivermiş bu ibare! cahilliğime verin...

"Ben darbeciyim!" diyen kardeşinin * aksine "Ben devrimciyim!" diye bas bas bağıran anayasamız. Belki de bu yüzden Atatürk döneminde yapılan devrimlerin onda biri daha sonraki dönemlerde yapılamamıştır. sonrasında gelen Anayasalar da yanlızca Atatürk devrimlerini korumakla yetinmiştir.
--spoiler--
Madde 2- Türkiye Devleti Cumhuriyetçi, Milliyetçi, Halkçı, Devletçi Laik ve Devrimcidir. Devlet dili Türkçedir. Başkent Ankara'dır.
--spoiler--

bu anayasayı yaratan dinamikler, tıpkı bir öncekindeki gibi yerli ve ulusaldır.temelleri bakımından, ulusal kurtuluş savaşı nın ve onun iktidara taşıdığı güçlerin eseridir.
osmanlı anayasacılığının çokuluslu-teokratik monarşiyi düzelterek sürdürme çabalarını temsil etmesine karşılık, 1924 anayasası, 1921 anayasası ile başlayan sıçramayı belgelemiş, ulusal, demokratik ve laik bir devletin temellerini kurmuştur.
1924 anayasası demokratik olmakla birlikte çoğunlukçu ve bütüncü biçime yatkındır. bu anlayışın kökü rousseau ya dayanmaktadır.
1924 anayasası bir ulusal- demokratik devrim dalgasının ürünüydü, devrimci bir iktidarın eseriydi.
türkiye de tek partili rejim 1924 anayasası yüzünden doğmamıştır . bunu yaratan nedenler siyasal alanla ve kuvvet dengeleriyle ilgilidir.
*

madde 1- türkiye devleti bir cumhuriyettir

madde 2- türkiye devleti cumhuriyetçi, milliyetçi, halkçı, devletçi, laik ve devrimcidir. devlet dili türkçedir. başkent ankaradır.

madde 3- egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.

madde 4- türk milletini ancak türkiye büyük millet meclisi temsil eder ve millet adına egemenlik hakkını yalnız o kullanır.

bu anayasanın sakat noktası temel hak ve hürriyetlerin yeri gelip askıya alınabilecek şekilde olmasıdır.

3. ve 4. maddeyi dikkatle okursanız türkiye büyük millet meclisi tüm egemenlik haklarını kullanabilir. kişisel özgürlükler yani temel haklar meclis tarafından sınırlandırılabilir. takrir-i sükun kanununun çıkabilmesine olanak verdiği unutulmamalıdır. sonraki anayasalarda bu temel hak ve hürriyetlerin korunması lehine düzeltilmeye çalışılmışsa dahi şimdide korunması için getirilen anayasa mahkemesi kendisi sınırlamalar yapabiliyor.

anayasa mahkemesinin kuruluş amacı; mevcut meclisin veya hükümetin muhalefette kalan halka zorbalığını engellemektir. maalesef bu unutulup temel hakları korumak olan görevinden uzaklaşmış şimdi kendisi muhalif gördüğü halka zorbalık uygulamaktadır. ne ironi değil mi?

anayasa mahkemesinin görevi hakları kısıtlamak değil hakları kısıtlayan hükümetlere, meclislere engel olmaktır.

bu anayasa ile sadece 1. madde değiştirilemez kabul edilmiştir. ayrıca devletin dini islamdır.
bu anayasa cumhurbaşkanının veto veya yeniden görüşülmek için kanunları geri göndermesi gibi haklarını vermemiştir. cumhurbaşkanı kendine gelen her kanunu onaylamak zorundadır.

tam metni aşağıdaki adresten okunabilir.

http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa24.htm

ilginç bir ironi de vardır ayrıca.

1924 anayasası:

Madde 88- Türkiye'de din ve ırk ayırdedilmeksizin vatandaşlık bakımından herkese Türk denir.

1961 anayasası:

Madde 54- Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür.

1980 anayasası:

MADDE 66; Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür.

görüldüğü gibi 1924 anayasası türkiyede yaşayan diğer halkları görmezden gelmiyor. sadece vatandaşlık bakımından herkesin türk oldugunu söylüyor. ancak bu durum 61 ve 80 anayasalarında kişilerin etnik kökeni hiçe sayılarak "herkes türktür"1 demeye getiriliyor. bu yönüyle ironik bir biçimde sonraki anayasalardan daha çağdaştır. ha 61 ve 80 anayasalarında bahsedilen "türk devleti" de türkiye midir bilinmez tabi. nitekim tek türk devleti türkiye değil bildiğiniz gibi.

madde 1- türkiye devleti bir cumhuriyettir

madde 2- türkiye devleti cumhuriyetçi, milliyetçi, halkçı, devletçi, laik ve devrimcidir. devlet dili türkçedir. başkent ankaradır.

madde 3- egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.

madde 4- türk milletini ancak türkiye büyük millet meclisi temsil eder ve millet adına egemenlik hakkını yalnız o kullanır.

şeklinde devam eden anayasadır.

en uzun süre yürürlükte kalan anayasamızdır. 1924 anayasası 21 anayasasının yetersizligi üzerine hazırlanmıştır. 21 anayasasının aksine sert bir anayasadır. anayasayı değiştirmek güç şartlara baglanmıştır.