şark ıslahat planı

tek parti döneminde şeyh sait isyanı'ndan sonra devletin birtakım "önlemler" almak için hazırladığı gizli bir rapor. raporda kürtlerin fazla olduğu yerlere türkleri göç ettirmek, kürtçe'yi yasaklamak gibi "dahiyane" çözüm önerileri getirilmiştir. nitekim iskan kanunu gibi kanunlarla, bu plan uygulanmıştır da.

cumhuriyetin ilk yıllarında olduğu kadar günümüzde de devlet politikası haline gelmiş kürt asimilasyonu planının resmiyete dökülmüş halidir.cengiz çandar bugünkü köşesini bu plana ayırarak özetle şunlardan bahsetmiştir.

"ilker başbuğ, 14 nisan konuşmasında prof. metin heper’e gönderme yaparak “gerek osmanlı imparatorluğu gerekse cumhuriyet döneminde, kürt kökenli vatandaşlarımıza devletçe sistematik asimilasyon politikası uygulanmamıştır... sonuç olarak, esas itibarıyla cumhuriyet’in ilk yıllarında yaşanan ayaklanmalar etnik temelli değildir” demişti.
tarihi gerçekler bu söylemi doğrulamıyor.

madde 16:
“fırat garbındaki vilayetlerimizin bazı akvamında dağınık bir surette yerleşmiş olan kürtlerin kürtçe konuşmaları behemahal men edilmeli ve kız mekteplerine ehemmiyet verilerek kadınların türkçe konuşmaları temin olunmalıdır.”

bir de madde 14’e göz atalım:
“aslen türk olan fakat kürtlüğe temessül etmek üzere olan bulunan mevkide ve siirt, mardin, savur, gibi ahalisi arapça konuşan mahallerde türk ocakları ve mektep açılması ve bilhassa her türlü fedakârlık iktiham olunarak (gösterilerek) mükemmel kız mekteplere rağbetlerinin suveri adîde (fazla miktarda) ile temîni lazımdır. hassaten dersim, tercihan ve müstacalen (acil olarak) leyli iptidailer (yatılı ilkokullar) açılmak suretiyle kürtlüğe karışmaktan bir an evvel kurtarılmalıdır.”

işte ‘asimilasyon’dan, bugün artık iflas ettiği ortada olan ve terkedilmesi gereken ‘asimilasyon’dan kasıt budur. kürtlerin yoğun bulunduğu bölgelere türk yerleştirmek, kürtçe konuşulmasını men etmek ve cezalandırmak, kürtlüğü önlemek ve yeni yetişecek kuşakları türkleştirmek. asimilasyon budur.
ve bu bir ‘devlet politikası’ olagelmiştir. metin heper’in dediği gibi ‘kürt inkârı’ 1930’lar ve 1940’lardaki ‘bir avuç entelektüel’in tavrı değil, ‘devletin politikası’ olmuştur.

http://www.radikal.com.tr...08.2009&categoryid=97

atatürk ün kürt meselesine bakış açısıdır. pkk nın kuruluşunda çok büyük bir etkendir.

-kürtçe konuşmak yasaklanacak,
-doğu insanları ile batı halkları mübadele edilecektir,
-en küçük devlet memurluğunda dahil asla kürtlere memurluk verilmeyecek,
-güneydoğuda sıkı yönetim (olağanüstü hal) uygulanacaktır.

--spoiler--
şark islahat planı

8 eylül 1341 tarihli kararnameye göre teşkil olunan encümen’in başvekalet vasıtasile vekiller heyetine verdiği 24 eylül 1925 tarihli rapor[dur].

irtica hadisesinde mahall-i ceryan olan vilayetlerimizdeki müşahedatı tetkik ve icabeden tedabiri tezekkür ve bir rapor halinde tanzim eylemek üzere dahiliye vekili cemil, adliye vekili mahmut esat, çankırı mebusu mustafa abdülhalik beylerle erkân-ı harbiye-i umumiye reisi sanisi mirliva kâzım paşa’nın iştirakile bir encümen teşkili hakkındaki 8 eylül 1341 tarih ve 2536 numaralı mahrem icra vekilleri heyeti kararnamesi mucibince dahiliye vekaletinde içtima ve netice-i müzakeratta müttefikan berveçh-i ati mukarreratın arzına karar verilmiştir:

1) şark vilayetlerinde mevcut idare-i örfiye berveçh-i ati programın hitam-ı tatbikine kadar idame olunacaktır.

2) türkiye 5 umumi müfettişlik mıntıkasına tefrik edilmiştir. 5. umumi müfettişlik mıntıkası bervech-i ati vilayattan terekküp eder:
hakkari, van, muş, bitlis, siirt, genç, diyarbekir, mardin, urfa, siverek, elaziz, dersim, malatya, ergani, bayezit vilayeti ile pülümür, kiğı ve hınıs kazaları programın tatbikine kadar muvakkaten beşinci müfettişlik emrinde bulunacaktır.
müfettiş-i umumi, ıslahat programının aleddevam tatbikine memur olup maiyetinde her vekaletten bir müfettiş ile bir de askeri müşavir ve ayrıca maiyet heyeti vardır. mıntıkasındaki seyyar jandarma alayları emri altındadır. idare-i örfiye mıntıkasının amir-i askerisi 7. kolordu kumandanı olup idare-i örfiye reisi sıfatile müfettişe merbuttur. müfettiş-i umumilik ihdas olununcaya kadar 3. ordu müfettişi bu vazifeyi ifaya devam edecektir. idare-i örfiyenin beyazit vilayeti ile pülümür kazasına teşmili ve ıslahatın hitam-ı tatbikine kadar temdidi hakkında meclis-i aliye bir teklifte bulunmak icapeder.

3) mahakim-i nizamiye ve divan-ı harb-i örfilerde asker ve sivil yerli hakim bulunmayacaktır.

4) 13 şubat 1341 tarihine kadar haklarında takibat-ı adli yapılıp da işleri intaç edilemeyen maznun ve mühtehimlerin hukuk-u şahsiye baki kalmak şartile davaları tecil olunacaktır. ancak mürur-u zamana uğramamış katl-i müntiç cinayetlerle isyan-ı ahirden mukaddem isyan mahiyetindeki cinayetler tecil edilmez, buna nazaran meclis-i aliye teklif-i kanuni yapılacaktır.

5) van şehri ile midyat arasındaki hattın garbında ermenilerden metruk araziye türk muhacirleri yerleştirilecektir. bunun için idare-i örfiye mıntıkasındaki vilayette bulunan ermeni emvali maliyece satılmayacak ve hatta kürtlere icar dahi edilmeyecektir. yugoslavya’dan gelmekte olan türk ve arnavutlar ile iran ve kafkasya’dan gelecek teşkil edeceği, muhacirin, evvelemirde elaziz - ergani - diyarıbekir, elaziz - palu - kiğı, palu - muş arasındaki murat vadisi, bingöl dağı’nın şark ve cenubu ve hınıs, murat vadileri, muş ovası, van gölü havzası, diyarıbekir - garzan - bitlis hatlarında iskan edilecek.
bunlardan başka rize, trabzon vilayetlerile erzurum vilayetinin şimali şarki kazalarında mütekasif olan halktan inzimam ve muvafakatlarile ve muhacirlerin iskanı için müttehez şeraitten istifade ederek hınıs çayı ve murat vadisi’ne ve van gölü’nün şimal mıntıkasına naklolunacaktır.
şarka yerleştirilecek muhacirin ve yerli türklerin iskan edilecekleri mıntıkalara kadar hükümetin vesait-i seriası ile nakilleri ve esnay-i nakilde iaşeleri ve evlerinin taraf-ı hükümetten inşası bir senelik iaşelerinin temini, hayvanat ve alat-ı ziraiyelerinin de kezalik taraf-ı hükümetten itası lazım gelir.
türk muhacirinin yerleştirileceği ermeni emvalini vesaik-i tasarrufiye ibraz edemeyerek ne sebeple olursa olsun işgal etmiş olan kürtler çıkarılarak geldikleri eski yerlerine iade veya arzu ettikleri garpte hükümetin irae edeceği mahallere naklolunacaktır. yerleştirilecek türklerin, kürtlerin taarruzundan muhafazaları için tedabir-i mahsusa alınacaktır.
1341 senesinde azami 50 bin nüfus sevk ve iskan edileceğine nazaran:
1.000.000 nakil masrafı otomobil, iaşe ve saire beher nüfusa 20 lira hesabile,
250.000 onbin hane inşası beheri 250 lira,
1.000.000 bir senelik mevadd-ı iaşe, tohumluk, alat-ı ziraiye, beher haneye 1.000 lira, 2.000.000 yirmi bin çift hayvan,
500.000 iskân masrafı.
7.000.000 ki ceman yedi milyon liranın 1342 iskân bütçesine ilavesi iktiza eder. bu masariften bina, mevadd-i iaşe, tohumluk, hayvanat ve alat-ı ziraiye esmanı 20 senede öden¬mek üzere muhacirine tedeyyün ettirilecektir.
ayni veçhile 10 senede yugoslavya, bulgaristan, kafkasya ve azerbaycan’dan beş yüz bin nüfusun celp ve bâlâda arz edilen mıntıkaya yerleştirilmesi için 1343′ten itibaren her sene bütçeye ekalli beş milyon lira tahsisat konması lazımdır.

6) bu mıntıkada arazi tahrir yerine maliye vekaletince tercihan ve müstacelen başlanacaktır.

7) dâhiliye vekâleti 1342 bütçesine mevzu tahsisatla evvelemirde 5. müfettişlik mıntıkasında tahrir-i nüfus yapılacaktır.

8) isyana iştirak eden mıntıkalardaki halka isyandan mütevellit masrafın tahmili muvafıktır. bunun temini için maliye vekâletince meclis-i aliye bir kanun teklif edilecektir. bu mıntıkada bulunup da isyana iştirak etmeyen köyler bu vergi ile mükellef tutulmayacaktır. (bu köyler erkan-ı harbiye-i umumiye’ce tesbit edilmiş olanlardır.)

9) isyanı teşvik ve idare etmiş olanlar ile bunların akraba ve taallukatı ve rüesadan hükümetin şarkta kalmalarını muvafık görmediği eşhas, aile ve taallukatile beraber garpta hükümetin göstereceği mahallere nakledilecektir. terk edecekleri emval ve arazi hükümetçe satın alınarak bedeli nakden ita veya nakledilecekleri mahallerde ayni kıymette emlak ve arazi tefviz olunacaktır.
isyan harekatı esnasında hükümete arz-ı hizmet ve sadakat edenlerden hükümetle beraber bizzat isyan aleyhinde hareket etmiş olan rüesanın nakilleri tehir olunacaktır.

10) aşiret yapısının o sene zarfında ilgasi ve halktan doğrudan doğruya hükümetle temas ve hukukunun bilvasıta hükümetçe muhafazası ve temini hususu peyderpey mevki-i fiile konacaktır. bunun için şarkta hükümet kuvvet ve nüfuzunun her şube-i idareden mefkureli ve muktedir memur gönderilmek suretile takviyesi lazımdır.
aynı zamanda bu mıntakadaki tali memuriyetlere dahi kürt memur tayine olunmamalıdır. merkezden mansup memurin “jandarma dahil” için berveçh-i ati teklif-i kanuniye lüzum vardır:

a) idarei örfiye mıntakasında merkezden mansup bilumum memurin “jandarma dahil” orada bulundukları müddetçe tahsisatı fevkaladelerinin % 75′i nispetinde zam alırlar.

b) bu mıntakada memurin laakal 3 sene hizmet ederler, 3 seneden sonra bu mıntaka haricinde sınıfile mütenasip diğer bir hizmete nakledilirler ve yerlerine başkaları gönderilir. 3 seneden fazla kalmak isteyenler yerlerine ipka edilir ve 6 seneden fazla aynı mevkide kimse kalamaz.

c) bu mıntakadaki ordu mensubinine de aile nüfus miktarına nazaran 1-5 nefer tayını nisbetinde zam verilir.

11) hakkari, van vilayetlerinde bulunan 4 hudut taburlarile van’da teşekkülü erkanı harbiye-i umumiyece arzu edilen 2 taburdan bir avcı livası teşkili ve bu 6 tabur ile bunlara mücavir olan diğer 3 hudut taburu mevcutlarının sekiz yüzere iblağı için bütçeye tahsisat ilave edilmelidir.

12) silahlar toplanacak ve silah taşınması men edilerek ancak vesika tahtında taşınmasına müsaade edilecektir. vesikasız silahlar evlerde dahi olsa müsadere edilecek ve sahipleri divanı harbi örfilere tevdi olunacaktır.

13) aslen türk olup kürtlüğe mağlup olmaya başlayan berveçhi ati malatya, elaziz, diyarıbekir, bitlis, van, muş, urfa, ergani, hozat, erciş, adilcevaz, ahlat, palu, çarsancak, çemişkezek, ovacık, hısnımansur, behisni, arga, hekimhan, birecik, çermik vilayet ve kaza merkezlerinde hükümet ve belediye dairelerinde ve sair mücssesat ve teşkilatta, mekteplerde, çarşı ve pazarlarda türkçeden maada lisan kullananlar evamir-i hükümete ve belediyeye muhalif ve mukavemet cürmile tecziye edilirler.

14) aslen türk olan fakat kürtlüğe temessül etmek üzere olan bulunan mevkide ve siirt, mardin, savur, gibi ahalisi arapça konuşan mahallerde türk ocakları ve mektep açılması ve bilhassa her türlü fedakarlık iktiham olunarak mükemmel kız mektepleri tesis ve kızları mekteplere rağbetlerinin suveri adide ile temini lazımdır.
hassaten dersim, tercihan ve müstacelen leyli iptidailer açılmak suretiyle kürtlüğe karışmaktan bir an ewel kurtarılmalıdır.

15) dersimlilerin, dersimden çıkmak isteyen kısımları sivas garbinde gösterilecek mıntakaya nakledilebilirler. müfettişlik mıntakalarından bu suretle anadolu dahiline nakledilmek arzu edenlerin hükümetçe iras olunacak yerlere nakilleri de mümkündür.

16) fırat garbındaki vilayetlerimizin bazı akvamında dağınık bir surette yerleşmiş olan kürtlerin kürtçe konuşmaları behemehal men edilmeli ve kız mekteplerine ehemmiyet verilerek kadınların türkçe konuşmaları temin olunmalıdır.

17) hükümet binaları ile jandarma karakolları ve askeriye ve hudut karakolları cemi ianat kanununa tevfikan süratle inşa edilecektir.
yalnız hükümet konakları inşaatına hükümet de muvazene-i umumiyeden yardım eder. bu mebani meyanında memurin ve zabitan ikametgahları da imkan nispetinde nazar-ı dikkate alınmalıdır.

18) bu mıntakadaki bilumum yolların inşaat programı, müfettiş-i umumilik tarafından tanzim edilir. evvelemirde idare-i umumiye ve hususiyeden olup mühim sevkülceyşi yolları inşa edilmelidir.

19) şark şimendiferlerinin erzincan’a, sivas, elaziz-diyarıbekir, elaziz-çapakçur-muş, van gölüne mümkün olduğu kadar az zamanda varmasını temine çalışmak lazımdır.

20) bilumum karakollar, müdafaaya müsait inşa edilmekle beraber telefon ve helyosta ile
mücehhez olmalıdır. bu mıntakada behemehal birkaç telsiz istasyonu bulunmalıdır.

21) kaçakçılık, istihbarat, casusluk ve emniyet nokta-i nazarından hudut komiserleri esaslı vaziülceyiş tebeddülatından maada hususat için umumi müfettişten evamir-i mucibe alabilirler.

22) kaçakçılığa mani olmak için maliye vekâletince alınacak otomobillerden bir kaçının zırhlı otomobil olması ve bu otomobillerden indelluzum hudut kıtaatının dahi istifadesi muvafıktır.

23) şehir, kasaba ve nahiyelerde vazaif-i zabitanın kamilen polise tevdii ve jandarmanın kıta halinde asayiş ve takibatla tavzifi muvafıktır. bu bapta dâhiliye vekâleti tarafından bir kanun tanzimi ve bütçelere buna nazaran nakliyat ve zammiyat icrası lazımdır.

24) bu mıntakaya ecnebi bir şahıs ve müessesenin hükümetin müsaadesi olmaksızın duhul ve teessüsüne müsaade edilmeyecektir.

25) tahrir-i nüfus yapılan mıntakalarda derhal ahzıasker teşkilatı yapılacaktır. dahil-i esnan olanlar bu mıntaka haricinde hizmet-i askeriyelerini ifa edeceklerdir. bunların bir müddet için gayr-i müsellah hidematta istihdamları muvafık olur.

26) 8u mıntakada hükümet, bütün şuabat-i idarede halkın işini bilavasıta ve bizzat görmeli ve mutavassıtları şiddetle red ve men eylemelidir.
27) müfettişlik mıntakasındaki vilayet taksimatının tadil ve islahı umumi teşkilatın kabul ve icrasına kadar tehir olunabilir.

24 eylül 1925

m. cemil (dahiliye v.) mahmut esat (adliye v.) mirliva kâzım (erkan-ı harbiye-i umurniye reisi sanisi) mustafa halik (çankırı mebusu)
--spoiler--

pkk vb. unsurların patlama değil, sadece son bardağın taşan son damlası olduğunun göstergelerinden biri.

pkk bitirilse bile yarın öbür gün başka isim ile başlar olaylar bunu görmeliyiz.
Resmi ideoloji artık eskimiştir, devir mantıklı ve insani çözüm devridir.

kimse siz oy kazanasınız diye çocuğunu feda etmek istemiyor.

Sonlara yaklaştımıza ve halkın artık kendi kendine karar verebildiğine inanıyorum.

bu meseleyi halk çözecek inşallah.

sen kimin topraklarından kimi kovuyorsun derler adama.

Yeniden uygulanması gerekiyor.

görsel

saçmalıktan ibarettir. şark ıslah olmaz.. yapılacak tek şey şarkla aramıza fırat nehrinden geçen bir sınır çekmek ve kürtlerin götüne tekmeyi çakmaktır...

(bkz: ayrılıkçı türkler)
(bkz: uludağ sözlük ayrılıkçı türkler birliği)

*******************
tamamen doğru .... ayrılık en iyi ıslahattır .....

ıslahat imkansız diyenler dönüp bir baksın iki toplum arasindaki benzerliklere. devlet politikası belli, sonuç belli. olmaz diyenler hiç doğuya gitmemis olanlardir. Türkiye Cumhuriyeti'ninin kültürel etkisi, yumuşak gücü şark diye bahsedilen toprakların ötesinde bulunuyor. fırattan sinir çekmek isteyenler, cumhuriyetimizin kültürel sınırı Tebriz ötesindedir. çoluk çocuk yorumlarına kulak asmayin