dar el rasad el cedid el sultani

Takiyeddin bin Muhammed bin El-Maruf tarafından istanbul'da (Tophane) kurulan ama daha yeni yapılmışken yobazlık sonucu yerle bir edilen rasathanedir. Halk, veba-deprem gibi felaketlerin nedeni olarak, bu rasathaneyi göstermiştir. Çünkü cahillere göre orada meleklerin bacaklarına bakılıyordu. Padişah halkın tepkisinden korktu. Dar el-Rasad el-Cedid el-Sultani yıkılıp dümdüz edildi.

Takiyeddin (1521-1585) Şam ve Kahire medreselerinde eğitim alıp, Ali Kuşçu'nun torunu Kutbettin Efendi'den astronomi öğrenmişti. istanbul'a geldiğinde Osmanlı Sarayı'nın gözde alimlerinden biri oldu.
Dünyada ilk olarak hem de Avrupa'dan 10 yıl kadar önce ilk trigonometri tablolarını yaptı. Onlu sistemle çarpma bölme karekök alma yollarını ortaya koydu.

ilgi alanı astronomiydi. Sadrazam Sokulu Mehmet Paşa ve Hoca Sadeddin Efendi'nin desteğiyle Galata Kulesi'nden gözlemler yaptı. Ve bir gün, Sultan III. Murad'ın hocası (ki aynı zamanda kendisinin de öğretmeniydi) Hoca Sadeddin Efendi aracılığıyla padişaha bir rapor yazıp gönderdi; Uluğ Bey'in yıldız katalogunu yenilemek istiyordu.Sultan, aracı hocası olduğu için bu talebe olumlu yanıt verdi ve Tophane'de rasathane kurulması için 10 bin altın verdi.

1575 yılında Dar el-Rasad el-Cedid el-Sultani yapıldı. Rasathanedeki kum saati, mekanik saati, gönye, gök küreleri, pergel ve cetvel gibi araçların hemen hepsini Takiyeddin Efendi kendi elleriyle yaptı. Rasathanenin elinde o zamana göre hayli gelişmiş gözlem âletleri vardı.

o sırada Copernicus'un Dünyanın güneşin etrafında döndüğü; ekseninin eğik olduğu ve gezegenlerin hareketlerini anlattığı kitabı yayınlanmıştı.

Yine o tarihlerde, Batı da Doğu da gökbilimleriyle yakından ilgiliydi. Sadece göklerle değil yeryüzünde de coğrafi keşifler yapılıyordu. Tüm bunlar doğmakta olan yeni bir dünyanın belirtileriydi. Bilgi birikimi olmayan imparatorlukları tehlikeler bekliyordu. Örneğin; coğrafi keşifler ipek Yolu ticaretini ve dolayısıyla Osmanlı gelirlerini çok etkilemeye başlamıştı. bilgi birikimi savaş teknolojisini de etkiliyordu. Avrupa'yı korkutan Osmanlı topları, tüfekleri ile donanması artık yetersizdi. Buluş ihtiyaçtan doğuyordu ve Osmanlı ilerlemesinin, ayakta kalması için müspet bilimlere dört elle sarılması gerekiyordu. Bilgi güçtü. Rasathanenin kurulması bu açıdan önemliydi.

11 Kasım 1577'de istanbul semalarında bir kuyruklu yıldız görüldü. Halka heyecan ve korku yaratan kuyruklu yıldız bir ay boyunca her gece izlendi. Kuyruklu yıldızdan sonra istanbul'da önce veba salgını başladı. Aksilik aynı yıl bir de deprem oldu. Halk çaresizdi. Ve her çaresizlikte olduğu gibi hurafeler kulaktan kulağa yayıldı: Felaketin nedeni rasathaneydi! Çünkü buradan meleklerin bacaklarına bakılıyordu!

Kimse çıkıp, ''kardeşim 1539, 1573, 1576'da da veba oldu. Keza depremler hep oluyor'' demedi, diyemedi.
Çünkü sarayda bu hurafelerden beslenen siyasi gruplar vardı. Rasathane kurucusu Takiyeddin'in en büyük destekçisi Sadeddin Hoca'yla, zamanın şeyhülislâmı Ahmed Şemseddin Efendi'nin arası bozuktu. Şeyhülislâm saray kadınlarının da desteğini alıp padişahı rasathanenin "günah" olduğuna inandırdı.

Padişah III. Murad kuşkusuz inandığından değil halkın hoşnutsuzluğundan çekindiği için işine gelene inandı. Zaten büyük zafer kazanılacağına inanılarak yapılan iran seferinden de pek iyi haberler gelmiyordu. Sonuçta padişah emretti, şeyhülislam fetvayı verdi:

"Gözlem yapmak uğursuzluk getirir. Meleklerin sırlarını küstahça anlamaya çalışmanın vahim sonuçları çok açıktır. Gözlem yapılan hiçbir memlekette işler yolunda gitmemiş ve devlet yapısı mutlaka zelzeleye uğramıştır.''

rasathane yerle bir edildi. Bu olaydan ancak 300 yıl sonra Osmanlı yeni bir rasathane kurabildi. Bu arada, Uluğ Bey'in katalogu 1665, 1767 ve 1843 yıllarında Avrupa'da güncellendi! Takiyeddin Efendi'ye ne mi oldu? Rasathane yıkıldıktan kısa bir süre sonra kahrından öldü. Tophane'de rasathane yıkılırken, Avrupa'da Galilei, Kepler, Pascal, Leibniz, Newton vd. Uluğ Bey'in açtığı yoldan yürüyüp gittiler.

günümüzde evrim bilimini günah ve kafirlik ilan eden cahillerimize ithaf olunur...