kilikya

adana ve çevresinin eski adıdır.
(bkz: kilikyalılar cemiyeti)

ilkçağ'da Anadolu 'nun güneyinde Göksu, Seyhan, Ceyhan ırmaklarının suladığı ve Toros Dağları nın kuşatarak yayıldığı, şimdiki Mersin ve Adana çevresidir.

heredot tarihine göre fenikenin sur kralı agenora kızan zeus kızı europayı kaçırır ve girit adasına hapseder. bunun üzerine agenor kızını bulması için üç oğlunu görevlendirir. kiliks, kadmos, phoeniks kız kardeşleri europayı ararlar ama bulamazlar. babalarından korkutları için ülkelerine geri dönemzler ve çeşitli yerlere yerleşirler. oğullarından kliks, sarus ve pyramusarasındaki bölgeye yerleşir. bu bölgeye kliksin yurdu anlamına gelen klikya denmiştir.

hristiyan batının çarpık tarihsel iddaalarıyla ermeni ve rumların anavatanı olarak niteledikleri bölge. bu yolu türkleri işgalci durumuna düşürmek ve kendi işgallerini legalleştirmek amacıyla secmişlerdir.

uluğ başbuğ atatürk lozan anlaşması imzalandığı günlerde adana'da konuyla alakalı şu unutulmaz nutkunu vermiştir ,

''... haksızlık ve küstahlığın bundan fazlası olamaz. ermenilerin bu feyizli ülkede hiçbir hakkı yoktur. memleketimiz sizlerindir, türklerindir. bu memleket tarihte türktü, halde türktür ve sonsuza kadar türk olarak yaşayacaktır.
.. ermenilerin, vesairenin burada hiçbir hakkı yoktur ; bu bereketli yerler koyu ve öz türk memleketidir. ''

bugünkü mersin, adana ve osmaniye illeriyle, bugünkü antalya'nın alanya ve gazipaşa; konya'nın çumra, hadim, seydişehir, bozkır ve taşkent, karaman'ın ermenek, başyayla ve sarıveliler ve hatay'ın dörtyol, erzin ve iskenderun ilçelerini kapsayan bölge. burada 1080-1375 arasında başkenti önce tarsus, sonra sis (kozan'ın eski adı) olan kilikya ermeni krallığı kurulmuştur. bu devlet bizanslılara, anadolu selçuklulara ve ilhanlılara vergi verdikten sonra memlüklerce ortadan kaldırılmıştır.

çukurova'nın milattan önce bilmem kaç yılına ait olan eski versiyon adı.

Adana ve çukurova bölgeleri.

çukurovanın eski adıymış olabilir ama artık oranın adı çukurova ve oranın adının ne olduğu bizden başka kimseyi de ilgilendirmez.

öyleyse sırada ki şarkı çukurovayı kılikya sananlara gelsin.

(bkz: istanbul not constantinople)

(bkz: cecilia)

gece gece özlediğim topraklar.

medeniyetin doğduğu kutsal topraklardır.

Bugün anadolu comari dedigimiz kitlenin asıl atalaridir.

14 bin yıllık bir kürt toprağı.

Eski bir anadolu kavminin yaşadığı yer.

Şalgam suyu.

batıda alanya (korakesion), doğuda iskenderun (alexandreia), kuzeyde toros dağları ile sınırlı olan bölge. eski bir roma eyaleti.

kilikya batıda alanya, doğuda osmaniye düziçi'ni kapsayan, güneyde akdeniz ve kuzeyde konya ile kayseri'ye dayanan tarihi bir bölgedir.

tarih boyunca iki alt bölgeye ayrılmıştır. bunlar ovalık kilikya (kilikia pedias) ve dağlık kilikya (kilikia trakheia) isimli bölgelerdir.

bu iki bölge günümüzde gülek geçidi olarak bilinen kilikya kapıları (kilikia lylai) denen yerde birbirinden ayrılır.

tahmin edilebileceği üzere verimli çukurova'nın bulunduğu ovalık, dağlık olmasıyla bilinen batı mersin yani taşeli dağlık kilikya'dır.

dağlık kilikya yani taşeli kilikyasına merkezlik yapan yer tarsus şehri iken ovalık kilikya'ya merkezlik eden yer bugün kozan sınırlarında yer alan anavarza antik kenti'dir.

özellikle ovalık kilikya pek çok kez arap saldırısına uğramış çok kez el değiştirmiş, ancak sonunda roma topraklarında kalmıştır.

daha sonra romalılarla yöreye sonradan gelen ermeniler arasında çatışmalar çıkmış ve kilikya batıda silifke'den doğuda düziçi'ne tekrar düzenlenmiş, kilikya krallığı kurulmuş ve başkenti sision-sis günümüz adıyla kozan olmuştur.

dikkat çeken bir nokta ise romalıların ovalık kilikya bölgesi'ne gelen ermenileri istilacı olarak görmesi ve büyük kentler haricinde romalı ve ermeni köy kasabalarının birbirinden ayrı oluşudur. roma etkisi son buluncaya değin ovalık kilikya'da kalmış olan romalı halkı roma'nın etkisini tamamen yitirmesi üzerine batıya göç etmişlerdir.

daha sonra memlükler ile kilikya krallığı çetin bir mücadeleye girişmiş ve tarsus civarına yerleşen varsak türkmenleri gibi yerli türk boylarının da saldırmasıyla kilikya krallığı son bulmuş; tarsus civarını yurt eden kalabalık sayıdaki konargöçer varsaklar kozan, feke, saimbeyli dağlarını yurt tutmuş ve adana merkezli ramazanoğlu türk beyliği'nin kuzey kanadını oluşturmuşlardır.

zaman içinde ramazanoğlu beyliği kimseye karışılmayacak vaadi ile osmanlı'ya katılmıştır. kısa süre sonra buradaki türkmenleri zorla yerleşik hayata geçirmek istemiştir. bunun sonucunda 1660-1670'li yıllarda isyan eden kozan yöresindeki varsak türkmenleri 1700'de yöre hakimiyetini ele geçirmiş ve 1865'e dek osmanlı'yı bölgeye sokmamışlardır. yöre karacaoğlan ve dadaloğlu gibi ozanlarla türk halk edebiyatının kalesi olmuştur.

1865'e değin adana'daki ordu ile pek çok farklı yerel türk boyları ve hatta yozgat yöresinden çapanoğullarını kozanoğlu'na saldırmak üzere yollayan osmanlı başarısız olmuştur. bunun üzerine 1865'te osmanlı istanbul'dan savaş düzeninde topçuları olan bir orduyu islahiye'ye göndermiş ve harekata başlamıştır. kozanoğlu direnişi ise cebelibereket'te başlamış ve bunun üzerine osmanlı ordusu ermenilerle işbirliğine dahi gitmiştir. o güne dek dağlarda konargöçer yaşayan varsaklar ile ermeniler arası olumlu veya olumsuz bir ilişkisi yokken ermeniler daha fazla arazi, makam ve bir ihtimal varsakların sürülme hayali ile osmanlı'ya yardım etmiştir.

sonucunda kozanoğlu kozan'ın kuzeyine dek mevki mevki direnmiş ve kaçmak yerine mertçe dövüşerek kozan'ın 12-13 km kuzeyinde bugün baraj altında kalan mevkide son direnişini yapmış ve dağılmıştır.

bunun sonucunda ise fırka-i islahiye bu türkmenlerin bir kısmını bulundukları kozan, feke, haçin, aladağ, karaisalı, düziçi, osmaniye gibi yerlerde diledikleri araziye konma izni vermiş ve son kilikya'da kozan yöresi dağlarında yüzlerce varsak köyü kurulmuştur.

dahası 1900'a kadar kozan şehir merkezi'nde türkler 4'te 3 çoğunluk olmuş ve ermenilerin son kalesi olarak sadece haçin şehri kalmıştır. zamanla kozan'da kalan son ermenilerde haçin'e geçmişlerdir.

kurtuluş savaşı sırasında bölge fransız işgaline uğramıştır. haçin'den kozan'a inen ermeniler türklere yönelik tarihin dahi inkar edemediği katliamlara girişmişlerdir.

ancak bu katliamlar bağımsızlık ruhunu ateşlemiş ve adana mersin kozan osmaniye hattında kozan vilayeti (kendi çabaları ile-dağ köylerindeki varsaklarla güney ova köyleri türkleriyle kozan'ı ele geçirmiş) yaklaşık 1.5 yıl önce kurtulmuştur.

bunun üzerine tüm bölge ermenileri ordu ve halk ile birlikte bölgeden fransızlarla birlikte kovulmuştur. ve hatta bölgede son yıllarda tek ciddi ermeni nüfusuna sahip haçin tamamen yakılmış ve burada kozan milli mücadele kahramanlarından saimbeyli ismi verilerek yeniden bir türk yerleşimi kurulmuştur.

1923'te il ilan edilen kozan, 1926'da adana'ya bağlanmıştır. o gün bugün 4'te 3'ünü oluşturan dağ köyleri varsak türkmenleriyle, geri kalan avşar gibi boylardan teşekkül ova köyleri ile kilikya'nın son parçası olmuş ve konargöçer türklerin sembol şehri, karacaoğlan ve dadaloğlu ile türk halk edebiyatı'nın kalesi olmuştur.

görsel

bugünkü çukurova...

lakin,
anadolu'da bir kilikya daha var, işte çukurova adını buradan almış...

truva prensi hektor var ya, bildiniz mi?
işte hektor bu kilikya'da bulunan thebai şehrinin kralının kızı olan andromakhe ile evlidir.
andromakhe'nin babası eetion batı anadolu kilikyasındaki thebai kentinin kralıdır.

peki neresi bu batı anadolu'daki kilikya.

batı anadolu'daki kilikya kaz dağları'nın diğer tarafıdır.
kaz dağları'nın bir tarafı truva ise, diğer tarafı da kilikya'dır.

prens hektor'un kayınbabası eetion'un kenti thebai ise bugün balıkesir'in havran ilçesi yakınlarındadır.
görsel

bugün asıl bilinen thebai kenti bugün atina'nın kuzeyinde kalan meşhur bir antik kenttir.
fakat anadolu kenti thebai aslında yunanistan'daki thebai'den daha eskidir.
zaten yunanistan'daki thebai kenti, truva savaşından sonra o adla anılmaya başlamıştır.

işte o adana ve civarındaki kilikya'nın adı da buradan yani batı anadolu'daki edremit ve çevresine adını veren kilikya'dan gelmektedir.

thebai ve diğer kilikya kentleri truva'nın müttefiki olduğundan dolayı ne yazık ki truva ile aynı kaderi paylaşmıştır.
truva'dan gidenler roma medeniyetini kurmuşlarsa, thebai'den kaçabilenler de çukurova'ya kadar kaçmış, buraya kilikya adını vermişlerdir.

"kilikya" kelimesi luvi dilinde(truvalıların dili) kelime anlamı olarak düzlük ovalık yer anlamındadır.
antik thebai şehri bugün havran ovasındadır, işte bu yüzden kentlerine bu ismi vermişlerdir. bugünkü kilikya bölgesi de malum çukurova'dır. yani düzlük-ovalık yer...

truva'nın bir müttefiki tebai olup bir başka komşu müttefiki de aureline kentidir.
bu kente de romalılar "avrum" demişlerdir ki bu da "altın" anlamına gelir.
altın elementinin simgesi "au" işte bu truva'nın müttefiki aureline kentini yani bugünkü havran'ı sembolize eder.

bizim thebai kentimiz bugün "adramytteion thebai" olarak isimlendirilir.

malum milletimiz kaz dağlarını çok sever, burayı gezerler ve instagrama story atarlar.
ama asıl atmaları gereken story işte bu truva ve müttefiklerinin hikayeleridir.
ne yazık ki bunları bilmezler.

hoş, bizim kültür bakanlığımız da bilmez bunları, umurunda da değildir.

ne edremit'teki, ne çukurova'daki kilikya yöreleri isimlerini birbirinden almamıştır.

kilikya kimilerince düzlük, ovalık; kimilerince boğaz manasına gelen coğrafi bir kelimedir.
ve tarihte iki yörede ismini coğrafi şekillerinden ötürü bu ismi almıştır.

kimilerince ise bu kelime hititçe hilakku kelimesinden gelir ki bu teoriye göre edremit'teki bu ismi çukurova'dan almıştır. çünkü hitit etkisi en çok iç anadolu ile çukurova'da hissedilmiştir.

asıl kilikya elbetteki çukurova'dakidir.
tüm dünya da böyle kabul eder. çukurova'daki kilikya'nın dengi kapadokya'dır, frigya, lydia'dır.

edremit dediğimiz bölge görece küçük bir yöredir, başlı başına bir bölge değildir.
ayrıca thebai kentiyle aynı isimde mısır ve yunanistan'da şehir bulunmaktadır. peki mısır'dan etkilenmiştir diyor musunuz?

kaz dağları daha çok turist ağırlasın.
ama yok efendim kilikya burası, aslında adana da çanakkale gibi argümanlarla iş yapmayınız.

Bizim oralar.

kilikya bölgesi ve krallığı'nın tarihte iki başkenti vardır.
ilki tarsus, son başkenti ise sis (kozan) şehirleridir. günümüzdeki merkezi ise adana'dır.

tarsus (delta ovası olması nedeniyle kıyıdan kopana dek) ve ayas (yumurtalık) tarihi liman kentleridir.
günümüzde ise mersin ve iskenderun bölgenin liman kenti konumundadır.

eklemeler yapmayınız.

halkı türktür, türkmendir.
varsak, avşar, kınık, yüreğir, elvanlı gibi boylar bulunmaktadır.

tarihi antik çağlara kadar gitse de gerçek medeniyetin temelini roma'nın attığını, daha sonra yörük türkmenlerin sahiplendiği güzide akdeniz yöresi.
batıda alanya, anamur'u; doğuda cebelibereket'i, güneyde akdeniz ve iskenderun'u, kuzeyde kozan'ı anavarza'yı içine alan verimli topraklar ile yeşil toroslar..

bir yanı girit ile kıbrıs, diğer yanı beyrut-levant, ve tam güneyi ise iskenderiye.

kalbi kimi zaman tarsus olmuş, kimi zaman anavarza ve son olarak ise adana.
silifke, kozan, iskenderun, antakya, anamur, kızkalesi, ayas (yumurtalık), magarsus (karataş) gibi tarihten bu yana önem arz eden şehirlere sahip kilikya.

yetmemiş mersin'i, cebelibereket'i doğurmuş bir bölge.
görsel
görsel

Adana Birleşik devletlerinin eski ismidir.
şalgam markası.ewed

Ermeni ana vatanı değildir hiç de olmamıştır yalan yanlış bilgiler yazıp milleti kandırmayın

Kilikya adını yine aynı bölgeyle anılan kilikyalılardan alan antik anadolu dilleri konuşan bir kavmin yaşadığı yerdir hatta Hitit döneminde adı kizzuvatna olup dini bir krallıktır (papalık devleti gibi) Hitit kralları otoritelerini sağlamlaştırmak için bol bol kız almıştır buradan

Ermeniler ise ortaçağda doğu türkler tarafından alınınca buraya kaçıp haçlı krallıkları etkisyle de bir Hristiyan krallık kurmuştur zamanla da fransızlar ile temasa geçince de haçlı krallıklarından biri haline gelmişlerdir.