ilk kürt şair

islamiyet sonrası kurmanci lehçesiyle yazan, ilk şair şeyh elî heriri dir.



miladi 1010 tarihinde herir köyünde dünyaya gelmiştir. herir köyünün Soran bölgesinde olduğunu belirten rivayetler vardır. fakat aleksander Jjaba herîr köyünün şemdinan bölgesinde olduğunu söyler. hakkari ye bağlı olduğunu söyleyenler de vardır.şeyh elî heriri nin 1070 yılında vefat ettiği söylenmektedir.

ali el-harîrî, küçük yaşta ilim öğrenmek için şam a gitti. babasının vefâtı üzerine amcasının himâyesinde yetişti. geçimini temin etmek için, amcasından meslek öğrendi. şeyh ebû ali mağribî nin sohbetlerinde bulunarak, kemâle geldi. ali el-harîrî, derecesi yüksek, hâl ve kerâmet sâhibi, cesûr, vekarlı bir zât idi.

şiirleri halkımız arasında gece okunurdu. dinleyenler üzerinde büyük etki bırakırdı. birisinin güzel şiir okuyuşundan bahsedilip övülmek istendiğinde, eli heriri nin tadındadır, denirdi. şiirleri akla gelirdi.

eli heriri, ozanlığında olduğu kadar bilge yönüde vardı. halk arasında biri tahsilini iyi yapmadığı vakit okudu da sanki eli heriri oldu şeklinde eleştiriliyordu. özcesi eli heriri büyük bir adam, olgun bir alim ve herir de, bilginin diyarıydı. o şehirde eli heriri den başka bir çok alim ve bilgin çıkmıştır. özellikle eli heriri nin oğlu şeyh ahmed.

(bkz: tıvorlu ismail)

ilk şairle beraber şairlerin ardı arkası kesilmemiş son olarak tıvorlu ismailin devlet bize neden baksın şiiri ile kürt şiiri altın çağını yaşamıştır.

milattan önce 8421 yılında ortaya çıkmıştır. harika imparatorluk kurmuş lakin günümüz kitapların da yer almamaktadır. yazık olmuş.

dövlet bize bahmir amoney
kömir gelirdi gelmir amoney
kaççah elektrikle
bedava buzdolabi çalışmiir

el heriri söyler sözün amanaey
delilo delilo destaney
lililililililili.

ilk kürt şair şeyh eli heriri den bir şiir.

dilê mehzûn kefaret bêt ke êm şeb taze mihman têt
be mizgînî beşaret bit ke mîhman canê canan têt,

ke mîhman canê canane le ser cavê me mihmane
be mala cumleê xane ke şahê cumleê xan têt,

were ey şahidê şêrîn ji eşqa te dil êxsîrin
be can menzilgehê mîrin telebkarî ke sultan têt,

telebkarin dil araîm medîm yarin bû yî şaîm
le bejna er erin daîm sîyeh mar lê be colan têt,

sîyeh maran kire seyran le cotê şubhetê cîran
ku xas û am bibûn heyran le cîran enber efşan têt.

*fritözi attım tavaya
başladı sapı yanmaya
garanti belgesi gosterdim
dedi kullanicisi hatasi
voy amoney voy vamoney voy voy voy.

heran terler* söyler sözin
tehnoloji sen bözi bozin
dövlet bakhma böze daha iyin
voy voy voy voy lilililililili.

edebiyatın inceleme konusudur. lakin dünyaya saldırgan ırkçı bakış açısıyla bakanlar için maalesef yavan mizah anlayışı ürünü zırvalıklar üretme konusu olabilmektedir.

Ozanlığında olduğu kadar bilge yönüde vardır. kürdistan'lı bir alimdir.