kösedağ savaşı

büyük selçuklu imparatorluğunun yıkılmasına neden olan savaştır. tabi ki selçuklular bu savaştan kısa bir süre önce alaeddin kaykubat döneminde en parlak devirlerinden birini yaşamışlardır. fakat onun yerine geçen oğlu giyaseddin keyhüsrev ise biraz da yeteneksizliğinin ve toyluğunun kurbanı olmuştur.

savaşın asıl nedenlerinden biri de moğol hükümdarı baycu noyan'ın erzurum'u ele geçirmesidir. devamında da savaş çıkması kaçınılmaz olmuştur. kesin olmayan rakamlar esas alındığında yaklaşık 80.000 kişilik selçuklu ordusunda komuta konusunda belirli hataların yapıldığı barizdir. sivas'ta konuşlanan ordu karargahı ikiye bölünmüş bazı komutanlar ordunun sivasta kalınıp savunma savaşı yapılması gerektiğini bir diğer grup ise moğollar'a saldırılması gerektiğini savunmuşlardır. saldırı savaşını savunan komutanlar heyecanlı ve pek savaşa girmemiş komutanlar olup karar alma süreçleri üzerinde dikkate değer anlamda etki sahibi olmuşlardır.

devamında zara-suşehri arasındaki savunma bakımından uygun olan kösedağ ovasına gelen selçuklu ordusu savunma savaşını reddederek 20.000 kişilik bir öncü kuvvet ile moğollara saldırmıştır. lakin sonuç hüsran olmuştur. sahte geri çekilme taktiği ile moğollar türkleri kendi silahları ile vurmuştur. 1040'da başarı ile auynı ordu tarafından uygulanan sahte geri çekilme taktiği moğollar tarafından selçuklulara karşı başarı ile uygulanmmıştır.

esas ilginç olan mahir olduğunuz ve ordunuzun en karakteristik taktiği olan sahte geri çekilme taktiği ile moğolların selçukluları yenmesidir. bu ise daha çok tecrübeli komutanların sözlerini dikkate almayan giyaseddin keyhüsrev'e yüklenir. bir diğer açıklama ise selçuklunun moğolların gücü hakkında eksik bilgilenmiş olacağıdır. bazı tarihçilere göre selçuklu moğolları 40.000 olarak düşünmüş fakat gerçek rakam ise 60.000'dir. bir diğer açıklama ise yılmaz öztuna'ya aittir; selçuklu öncüsünün bozulmasını tepeden seyreden genç hükümdarın paniğe kapıılıp kaçması üzerine ordu dehşet içinde kalarak dağılmıştır. bunnun üzerine moğollar türk ordugahının çadırlarından çıkmasını bir gün beklemişler fakat hiçkimsenin çıkmadığını görünce kampa girip hazineleri ve ordunun mühimmatını ele geçirmişlerdir.

bir diğer açıklama ise selçukluların ordusunun zayıflamasını ve sahte geri çekilme taktiğinin yeterince başarılı bir şekilde kullanılamayıp ya da savuşturulamamasını daha çok ordudan tasfiye edilen türkmenlerin azalışında bulur. selçuklular ordusu içinde artan mühtedi ve paralı asker oranı ile devletin daha çok merkezileşerek bağımsızlaşma eğilimi taşıyan uç beyliklerin yerine merkezden atama yapılmıştır. bunun sonucu olarak devlet merkezileşmiş türkmenlik geleneğinden uzaklaşmış ve türkmenleri sadece uç bölgelerde görevler tahsis etmiştir. moğollarla yapılan savaş öncesinde gerçekleşen babailer isyanı ise bu tip bir olayın sonucu olarak ortaya çıkmıştır. savaşta ise bunun direk etkisi türkmen süvarilerinin hiçbir komut almadan muhabere edebildiği geleneksel yapını da bozulmuş olması yenilgide etken faktörlerdendir.