bugün

vikipedi

insanların bilgiye ulaşması için çırpınan bir avuç insanı da içinde barındırdığı doğrudur. sık sık saldırıya uğradığı da doğrudur. bu sebeple pek çok sayfasında hacked komikliği, aşırı taraf tutan yazılar, bozulan şablonlardan kaynaklanan hatalar mevcuttur, keşke olmasadır.

ne varki burada değineceğimiz, bu ön plan sorunları değil arka plan sorunlarıdır.

türkçe vikipedi'nin bilinmeyen bir özelliği, siteden soğutulmuş kullanıcılar çöplüğü olduğudur.

bilinmeyen dediğim durumu açıklayayım. dinamik bir site olduğundan "son değişiklikler" sayfasından arka planın takibi zordur. ayrıca kullanıcılar çoğu zaman ön planla yani maddeler ile ilgilenirler. bu sebeple arka plan dediğimiz kullanıcı sayfaları, şikayetler, engellemeler, oylamalar vs. gibi sayfalar yeterince ilgi görmez. zamanında ilgi görmedikleri gibi, özellikle tartışmaya açık durumlar kısa süre içinde silinip/arşivlenip göz önünden kaybolurlar. bu nedenle özellikle yeni kayıt olan kullanıcıların arka planda dönenleri görmesi için yıllar geçmesi geçebilir. çünkü yaşanırken görmediği veya kendi başına gelmediği sürece, arşivlerden bulup çıkartması mümkün değildir.

hamdolsun`; hem vikipedinin de bağlı olduğu wikipedia projesinin dünya çapında başarısı, hem de google'ın arama sonuçlarında vikipediye kıyağı sebebiyle, her site sahibinin hayalini kuracağı yüksek bir ziyaretçi trafiği vardır.

sadece bu da değil... vikipedi amerika'da diğer wikipedia siteleri ile beraber barındırıldığı için bu sitenin yazarları/yöneticileri için bir hosting/bandwidth masrafı yoktur. çıkması muhtemel donanım/yazılım problemleri, saldırıya uğrama gibi dertleri de yoktur.

bir uludağ sözlük gibi, ne finansmanı için ne de kodlanması ve geliştirilmesi için hiçbir emek harcanmamıştır, harcanmayacaktır. zaten buna dayanarak söylüyorum ki, bugün tüm vikipedi üyelerini/yöneticilerini silseniz bunun "ön plana" hiçbir etkisi olmayacaktır. çünkü vikipediyi ayakta tutanlar, siteye üye dahi olmayan amerikalılardır.

yani topu veren, top sahasını kuran, ayakkabıları, formaları, hakemleri, ve hatta (google yardımı ile) taraftarları size hazırlayıp sunan amerikalı wikimedia kuruluşudur.

bunları neden anlattım, çünkü vikipedide, arka planda bir "top benim topup, istediğimi oynatmam" zihniyeti mevcuttur. buna sayısız örnek verebilirim, ama okuyanı sıkmak yerine neden böyle olduğunu anlatmak istiyorum.

ingilizce wikipediada yuvarlak rakamlar ile 1000 yönetici vardır. bunlardan söz gelimi 600 tanesi aynı dönemde aktiftir.

türkçe vikipedide ise (son zamanlardaki kesin sayıyı bilmiyorum) yıllardan beri 10-15 civarı yönetici vardır. bunların 6-7 tanesi aktiftir. bu 6-7 kişinin de yarısı kodaman, diğer yarısı ise çömezdir.

işte mevzu buradan kaynaklanmaktadır. esasen wikipedianın tüm dillerde geçerli olan ortak yazılı kuralları vardır. ve bunlar dışında işlem yapılamaz. sorun, bu kuralların keyfi biçimde esnetilmesi ve çifte standart yaratılmasıdır.

burada tekrar etmek istiyorum. vikipedi, "ön planı" itibariyle, gayet faydalı ve üyelerin büyük emekleri ile oluşturulmuş bir kaynaktır.

tekrar konuya dönersek, yöneticiler birbirlerinin kararlarını bozabilmektedirler. dolayısıyla, ingilzice wikipediada keyfi karar alan bir yönetici, karşısında en az 600 tane aktif yönetici bulacaktır. hatalı bir karar durumunda 600 yöneticiyi birden ikna etmek pek kolay değildir.

oysa türkçe vikipediye baktığımızda durum bambaşkadır. 6-7 kişi kendi arasında sürekli paslaşmaktadır. yani genel anlamda, "sen bana dokunma, ben de sana" biçiminde bir sözsüz anlaşma vardır. bu nedenle hiçbir yönetimsel karar bugüne kadar geri döndürülmemiştir. tekrar ediyorum, yıllardır verilen binlerce kararın hepsi hatasızdır...

son derece tartışmalı durumlarda dahi, vikipedideki bu oligarşinin otoritesini sarsmamak adına, ya olay görmezden gelinir, ya da göstermelik zayıf muhalefet yapılır. bu genelde tek kişilik zayıf muhalefete cevap dahi verilmesine gerek duyulmadan olay kapanır.

çok dar bir topluluk olduğundan, yönetimsel mevzulara sürekli aynı insanlar baktığından, bu kollama düzenine aykırı çıkışlar yapan yöneticiler anında sivrilir.

aldıkları tepkiler neticesinde onlar da "soğutulan kullanıcılar" gibi zamanla vikipediden koparlar. bu tip düzgün yöneticiler de gelip geçmiştir vikipediden. ama elbette, siz şimdi onları arasanız hiçbir şekilde arşivlerden bulamazsınız.

kullanıcı adı veya tartışmanın yaşandığı maddenin ismi ile aramanız gerekir. bunu da bilmeniz mümkün olmadığından, milyonlarca sayfa içinden isteseniz de bulamazsınız. böyle şeylerin yaşandığından haberiniz bile olmayacaktır. yüzlerce diğer olay ve haksızlık sebebiyle bırakıp giden pek çok kullanıcı gibi... bu nedenle, vikipedi bir soğutulmuş kullanıcılar çöplüğüdür diyorum...

vikipedinin ziyaretçi trafiğinin yüksekliğinden yukarda bahsettim. ne kadar keyfi yönetilse ve yüzlerce kişi vikipediden soğutulsa da , her gün yeni yüzlerce kullanıcı katılmaktadır. ayrıca mevcut oligarşik yönetim, tam biz türklerin sevdiği gibidir... ve buraya girme hayali kuran çok sayıda kullanıcı da vardır. dolayısıyla yakın vadede burada bahsettiğim sorunlarla ilgili bir gelişim olacağını zannetmiyorum.

yönetici sayısı 100'leri bulmadığı ve bu 100 kişiden en az 10 tane yürekli eleman çıkmadığı sürece, düzen değişmez, sadece düzülenler değişir...