koskoca hindistanın bir avuç ingilize köle olması

ii. abdülhamid halife ünvanını kullanarak ve pan-islamizm ideolojisi ile uzun yıllar başta ingiltere olmak üzere pek çok sömürgeci ülke arasında üstü örtülü bir tehdit oluşturarak o tarih kitaplarında pek övülen ''denge politikasını'' gütmüştür.

halifeye ve saltanata resmi olmasa da hala büyük bir sadakatla bağlı olan pek çok kuzey afrika, balkan, orta asya ve hindistanlı müslüman ve liderleri, halifelerinin ve halife dostu, müttefiki olduğuna inandırıldıkları sömürgeci ülkelerin kendilerine söylediklerinden başkasını yapmamıştır başlangıçta. öyleki; çanakkale savaşı' na savaşmak için gemilerle gelen hindistanlı müslümanlar halifelerini korumaya geldiklerini sanıyorlardı.

dönemin sömürgeleştirilen pek çok osmanlı ya bağlı ülkesi (suudi araplar hariç) sonuna kadar halifeye sadakat göstermiş, fakat nihayetinde her biri kaderlerine teslim olmuş ülkelerdir. mustafa kemal in trablusgarp ve bingazi senusileri ve şeyh ahmet senusi'nin birlikte verdikleri kurtuluş mücadelesinin anektodları tüm bunları kanıtlar niteliktedir.