serbest cumhuriyet fırkası

m. kemal'in isteğiyle, inönü'nün rızasıyla kurulmuş güdümlü muhalefet partisidir. kimi tarihçiler m. kemal'in amacının bir süredir başına buyruk hareket eden inönü'ye gözdağı vermek olduğunu söylemekteler. kimileri ise asıl amacın batı'nın gözüne girmek olduğunu ileri sürmekte. zira dönemin abd büyükelçisi joseph c. grew: ''gazi yavaş yavaş şu görüşe varmıştır ki, tek parti sistemi abd ve avrupa ile karşılaştırılınca türkiye için bir aşağılık işaretidir. abd'li ve avrupalı yazarlar son günlerde çoğunlukla şekilde batılı, fakat gerçekte doğulu olarak tasvir ettikleri türk diktatörlüğünden çok söz etmişlerdir. türkiye'nin bu şekilde gösterilmesi gazi'nin gözüne çarpmış ve hiç hoşuna gitmemiştir.''