türkiye ekonomisi

bugun yazdığım bir makale..

3-4 yıldır aşırı şişmiş bir ekonomi var. Bu sadece Türkiye'ye özgü bir durum değil. Tüm dünya ekonomileri lale devrini yaşamakta. Gelişmekte olan ülkelerin son 5 yıl içerisindeki ortalama büyüme oranları yüzde 5'ten fazla. Doğal olarak bu iyimserlik tüketicilere de yansımış vaziyette. insanlar ekonomideki bu iyimserlikle beraber harcamalarını ve borçlarını artırmış durumdalar.

iktisat literatüründe balon ekonomisi diye bir kavram vardır. "Fiyatlar aşırı şişerse eninde sonunda bu fiyatlar patlamak zorundadır" gibi bir ana fikre dayanır. Benim fikrimce şu an dünya ekonomilerinde olan da budur. Emlak fiyatları ülkelerin enflasyon oranlarından ve büyüme oranlarından çok daha fazla artmıştır. Fakat gelecekteki gelirlerine ve ekonomideki iyimserliğe güvenen insanlar bu aşırı yükselmiş emlak piyasasına taleplerini artırmışlardır. Fakat balon şişmeye devam etmektedir. Geçenlerde yaşanan ikincil tutsat(subprime mortgage) piyasaındaki minik kriz işte bu gelecekteki gelirlerine güvenip de beklentileri olumsuz sonuçlanıp borçlarını ödeyemeyen insanlar sebebiyle yaşanmıştır.

Günümüz ekonomileri globaldir. Ülke ekonomileri birbirleriyle eklemlenmiştir. Güçlü bir ekonomideki bir kriz anında diğer ülkeleri de etkisi altına almaktadır. Paranın dolaşımının önünde hiçbir engel yoktur. Milyarlarca dolar saniyeler içinde dünyanın öbür ucuna gidebilmektedir. Bu durum da saniyeler içinde bir ülkeyi krize sokup krizden çıkarmaya imkan vermektedir.

Son 50 yıldır dolar tek dünya parasıdır ve henüz doların yerine geçebilecek bir para ortaya çıkmamıştır. Fakat son yıllarda euro doların tahtını sallamaktadır. Doların dünya parası olması amerikan ekonomisini ulaşılmaz ve dokunulmaz kılmaktadır. istediği zaman dolar basıp dünya ekonomilerini etkileme kabiliyeti vardır.

Geçen hafta Fed gecelik faiz oranlarını 50 baz puan indirdi. faizdeki bu indirim doların değer kaybetmesine ve doların son 20 yılın en düşük seviyesine inmesine sebep oldu. Fakat Fed kendini buna mecbur hissetti. Mortgage piyasında yaşanan belirsizlikler yüzünden faizler indirildi. Değişken faizli mortgage borçluları artık daha az faiz ödeyecek ve faizlerin geri ödenmemesi gibi bir durumun ortaya çıkış ihtimali ve doğal olarak bir krizin ortaya çıkması engellenmiş olacak.

Doğal olarak dünya borsaları ve finans çevreleri bu faiz indirimine sevinç çığlıklarıyla cevap verdi. Dünya borsaları tavan yaptı. Fakat herkes biliyor ki çok kritik bir sürece girmiş bulunmaktayız. Eğer bu faiz indirimi ekonomideki beklentileri ve iyimserliği artırır ve enflasyona sebep olursa geri dönülemez bir kriz yaşayabiliriz. Öyle bir durumda dolar değer kaybetmeye devam eder, dolardan soğuyan yabancı yatırımcılar euro ya hucum ederler. amerika'nın bütün ödemeler dengesi bozulur ve bir kriz ortaya çıkar. ve bu kriz tüm dünya ekonomileri sarsar.

Çok tehlikeli bir durum söz konusu. Eğer paranızı korumak isterseniz kıymeti kendinden menkul değerlere yönelmekte fayda var. Altın fiyatları tarihi zirvelerinde geziniyor fakat en ufak bir kriz ihtimalinde dahi altın fiyatları yüzde 30 artar. eğer kriz çıkacağına inanıyorsanız paranızı euro veya altın olarak tutun derim..